Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki en büyük ve Türkiye’nin en yüksek ovalarından biri Erzurum Ovası’dır. Ovanın doğusunda Kargapazarı, güneyinde Palandöken, kuzeyinde ise Dumlu Dağı bulunuyor. Ovayı kuşatan, zengin florasıyla besicilerin ve arıcıların göz bebeği yaylaları ve göze sularıyla ünlü, bu üç dağ sırası, 3 bin metreyi aşan yüksekliklere sahiptir. Yüce dağların çevrelediği Erzurum Ovasının deniz seviyesinden yüksekliği bin 750 ile 2 bin metre arasındadır. Erzurum Ovasının kuzeydoğu ve güneybatı arası uzaklığı 47 kilometre, doğu ve batı yönündeki genişliği ise 35 kilometredir.
Erzurum Ovası, şehri ve ova köylerini asırlarca besleyen tabii bir imkândır. Ova, tarlaların yanı sıra geneli çayırlık alanlardan oluşuyor. Fırat nehrinin başlangıcı kabul edilen Karasu da Erzurum Ovasının ortasından geçiyor. Bu özelliği nedeniyle, büyük baş hayvancılığın can damarı arazilerinden biriydi, Erzurum Ovası.
Türkiye’nin, Ankara Ovası gibi, büyük küçük birçok ovası, büyüyen kentler tarafından, -tabiri caizse- yutuldu. Yerleşim yerleri, sanayi ve ticari tesisler, çok değerli tarım topraklarını ‘getirime’ kurban etti.
Şimdi, kurban edilen ovaların arasına Erzurum Ovası da eklendi. ETÜ, terminal, havayolu, çeşitli ticari kuruluşlar, depolar, doğalgaz dağıtım istasyonu vb. yatırımlar, Erzurum Ovasını ikiye bölen Kuzey Çevre Yolu’nun güneyde kalan topraklarını gasp etti.
Çevre yolunun kuzeyinde kalan topraklar da tesisleşmeye açıldı. Et ve Balık Kurumu’nun taşınmasıyla birlikte ortaya çıkan arazi binalarla doldu. Kân ve Çiftlik köyleri zaten şehrin bir parçası. Gez Köy ve Yarımca köyleri Dadaşkent’e ilave edildi. Sırada Mördülük var!
Dadaşkent-Yıldızkent bağlantısını sağlayan yolun her iki yanı konutçuların ve resmi kurumların yeni cazibe alanı. Kombina Caddesi’ndeki Mahrukatçılar Sitesi ise Kuzey Çevre Yolu’na kurulacak tesislere taşınacak. Bu bölgede, Açık Oto Pazarı ve Oto Galeri Sitesi kurulacak. Erzurum-Tortum yolu üzerindeki oto sanayicileri çevre yolunu çoktan aştı…
Çıkan haberlere bakılırsa Kuzgun Barajı’ndan gerçekleştirilen ve milyonlarca lira harcanarak kurulan Erzurum Ovası ile Ilıca ve Aşkale arasındaki arazi sulama sistemi de beklenen etkiyi sağlayamadı.
Sayın Bakanımız Prof. Dr. Recep Akdağ Bey’e bir toplantı da, ‘Erzurum Ovası madem şehre ilave edilecekti o zaman Kuzgun Barajı sulama kanallarını ovaya yapmaya niçin devam ediyoruz?’ diye sormuştum.
Tabi, Sayın Bakanımız, siyasetin aldığı bir kararı eleştirecek değildi, yapılanları savunmuştu. Ama artık bakanlar ve görenler biliyor ki, Erzurum Ovasının da işi bitti!
Erzurum Ovasının doğu ve batı yönündeki genişliği şimdiden 35 kilometreden 25 kilometreye düştü ve 10 km’lik derinliğe sahip bir tarım arazisi şehre ilave oldu. Kalan arazi de birkaç on yıl sonra büyükşehire eklenecektir!
Ovalarını bir bir kaybeden Türkiye’ye ve Erzurumlulara geçmiş olsun de, ovanın kalan kısmı kurtarılmaz mı acaba? Hilalkent-Topdağı arasındaki yamaçlar ve şehrin içinde oluşan kentsel dönüşüm arsaları değerlendirilse ovanın kalanı pekâlâ kurtarılabilir.
[caption id="attachment_237910" align="aligncenter" width="542"] Fotoğraf: Erzurum Sevdası Dergisi adlı Facebook sitesinden alınmıştır[/caption]
ERZURUM İHRAMI
Sıcak iklimin giysisi elbet pamuklu
Eser püfür püfür, tiril tiril gezilir
Soğuk iklimlerde giysi yünden dokulu
Tipi eser, ayaz keser, kıştan bezilir
Her iklime özgü giysilerin gidişi
Kuzeyde kürk giyer çıkarmazlar kalpağı
Güneyde azalır giysilerin dikişi
Yağmur yıkamaz, rüzgâr oynatmaz yaprağı
Erzurum kadını yaz kış giyerdi ihram
Hem dışarda giysisi hem sırtında süsü
Bilirler elbet, giysiler Haktan bir ikram
İhramla örtünenin nurlu olur yüzü
Erzurum erkek giysisine denir aba
Zığva, yelek, şalvar, gömlek, pabuç, fes sarık
İhramlı ana kız; abalı oğul baba
Ehl-i imandır insanı her şeye layık
İhram dokuyan esnafa denirdi culfa
İhram malzemesi beyaz, siyah, mor yünden
İyi ihramı anlar anne bakmaz lafa
Kız giyer nakışlı ihram kırmızı gülden
Neneler analar teşiyle iplik büker
Bükülenler ipliktir dokunanlar umut
İhram deyip geçme sonra sırların döker
Felek yâr olmazsa ihramın adı çaput
İnceldikçe iplik artar ihram değeri
Anne kızlarına çeyiz diye kaldırır
Çeyizi arttıkça kız unutur dertleri
Gizli giyer ihramı da gönlün kandırır
Dört yumurta ağırlığına bir tuht denir
Altı yedi tuhttan da bir ihram dokunur
İhram yumurtayla tartılır hak bilinir
Giyerken Peygambere salavat okunur
Yedi buçuk Halebidir ihramın boyu
Baştan ayağa iner de sarar her yanı
Nasip etsin Allah oğula kıza toyu
Ey oğul! Yazdım ihramı, atanı tanı
M. Talat Uzunyaylalı
Erzurum Ovası, şehri ve ova köylerini asırlarca besleyen tabii bir imkândır. Ova, tarlaların yanı sıra geneli çayırlık alanlardan oluşuyor. Fırat nehrinin başlangıcı kabul edilen Karasu da Erzurum Ovasının ortasından geçiyor. Bu özelliği nedeniyle, büyük baş hayvancılığın can damarı arazilerinden biriydi, Erzurum Ovası.
Türkiye’nin, Ankara Ovası gibi, büyük küçük birçok ovası, büyüyen kentler tarafından, -tabiri caizse- yutuldu. Yerleşim yerleri, sanayi ve ticari tesisler, çok değerli tarım topraklarını ‘getirime’ kurban etti.
Şimdi, kurban edilen ovaların arasına Erzurum Ovası da eklendi. ETÜ, terminal, havayolu, çeşitli ticari kuruluşlar, depolar, doğalgaz dağıtım istasyonu vb. yatırımlar, Erzurum Ovasını ikiye bölen Kuzey Çevre Yolu’nun güneyde kalan topraklarını gasp etti.
Çevre yolunun kuzeyinde kalan topraklar da tesisleşmeye açıldı. Et ve Balık Kurumu’nun taşınmasıyla birlikte ortaya çıkan arazi binalarla doldu. Kân ve Çiftlik köyleri zaten şehrin bir parçası. Gez Köy ve Yarımca köyleri Dadaşkent’e ilave edildi. Sırada Mördülük var!
Dadaşkent-Yıldızkent bağlantısını sağlayan yolun her iki yanı konutçuların ve resmi kurumların yeni cazibe alanı. Kombina Caddesi’ndeki Mahrukatçılar Sitesi ise Kuzey Çevre Yolu’na kurulacak tesislere taşınacak. Bu bölgede, Açık Oto Pazarı ve Oto Galeri Sitesi kurulacak. Erzurum-Tortum yolu üzerindeki oto sanayicileri çevre yolunu çoktan aştı…
Çıkan haberlere bakılırsa Kuzgun Barajı’ndan gerçekleştirilen ve milyonlarca lira harcanarak kurulan Erzurum Ovası ile Ilıca ve Aşkale arasındaki arazi sulama sistemi de beklenen etkiyi sağlayamadı.
Sayın Bakanımız Prof. Dr. Recep Akdağ Bey’e bir toplantı da, ‘Erzurum Ovası madem şehre ilave edilecekti o zaman Kuzgun Barajı sulama kanallarını ovaya yapmaya niçin devam ediyoruz?’ diye sormuştum.
Tabi, Sayın Bakanımız, siyasetin aldığı bir kararı eleştirecek değildi, yapılanları savunmuştu. Ama artık bakanlar ve görenler biliyor ki, Erzurum Ovasının da işi bitti!
Erzurum Ovasının doğu ve batı yönündeki genişliği şimdiden 35 kilometreden 25 kilometreye düştü ve 10 km’lik derinliğe sahip bir tarım arazisi şehre ilave oldu. Kalan arazi de birkaç on yıl sonra büyükşehire eklenecektir!
Ovalarını bir bir kaybeden Türkiye’ye ve Erzurumlulara geçmiş olsun de, ovanın kalan kısmı kurtarılmaz mı acaba? Hilalkent-Topdağı arasındaki yamaçlar ve şehrin içinde oluşan kentsel dönüşüm arsaları değerlendirilse ovanın kalanı pekâlâ kurtarılabilir.
TBMM'nde 5,5 ve 7 Dönem Erzurum Milletvekilliği yapan
General Pertev Demirhan'dan tespit ve nasihatler
[caption id="attachment_237910" align="aligncenter" width="542"] Fotoğraf: Erzurum Sevdası Dergisi adlı Facebook sitesinden alınmıştır[/caption]
ERZURUM İHRAMI
Sıcak iklimin giysisi elbet pamuklu
Eser püfür püfür, tiril tiril gezilir
Soğuk iklimlerde giysi yünden dokulu
Tipi eser, ayaz keser, kıştan bezilir
Her iklime özgü giysilerin gidişi
Kuzeyde kürk giyer çıkarmazlar kalpağı
Güneyde azalır giysilerin dikişi
Yağmur yıkamaz, rüzgâr oynatmaz yaprağı
Erzurum kadını yaz kış giyerdi ihram
Hem dışarda giysisi hem sırtında süsü
Bilirler elbet, giysiler Haktan bir ikram
İhramla örtünenin nurlu olur yüzü
Erzurum erkek giysisine denir aba
Zığva, yelek, şalvar, gömlek, pabuç, fes sarık
İhramlı ana kız; abalı oğul baba
Ehl-i imandır insanı her şeye layık
İhram dokuyan esnafa denirdi culfa
İhram malzemesi beyaz, siyah, mor yünden
İyi ihramı anlar anne bakmaz lafa
Kız giyer nakışlı ihram kırmızı gülden
Neneler analar teşiyle iplik büker
Bükülenler ipliktir dokunanlar umut
İhram deyip geçme sonra sırların döker
Felek yâr olmazsa ihramın adı çaput
İnceldikçe iplik artar ihram değeri
Anne kızlarına çeyiz diye kaldırır
Çeyizi arttıkça kız unutur dertleri
Gizli giyer ihramı da gönlün kandırır
Dört yumurta ağırlığına bir tuht denir
Altı yedi tuhttan da bir ihram dokunur
İhram yumurtayla tartılır hak bilinir
Giyerken Peygambere salavat okunur
Yedi buçuk Halebidir ihramın boyu
Baştan ayağa iner de sarar her yanı
Nasip etsin Allah oğula kıza toyu
Ey oğul! Yazdım ihramı, atanı tanı
M. Talat Uzunyaylalı