Cumhuriyet dönemi Erzurum nüfus hareketleri ilginç seyir izlemiş. Rakamların söylediği ilk şeyin, şehir için doğru girişimcilik ve akılcı yatırımların büyük ihtiyaç olduğunu gösteriyor. 1927 yılında Erzurum nüfusunun 270 bin olduğunu görüyoruz. Nüfuz artışı 2000 yılına kadar sürüyor. 2000 yılı rakamlarıyla şehir nüfusu 900 bini geçiyor. 2000 sonrası ise sürekli bir düşüş dikkat çekiyor.
TUİK verileri Erzurum’un demografisini yani nüfus hareketini veriyor. Bu rakamlar bize şehrin bir anlamda kapasitesini, diğer yönüyle de ekonomisiyle mevcut nüfus oranını besleyemediğini gösteriyor.
TUİK rakamlarına göre ilk, yani 1927 yılı istatistiğine göre Erzurum nüfusu 270 bin. Nüfusun 132 bin 249 erkek, 138 bin 177 kadınlardan oluşuyor. 1935 verilerine göre şehrin nüfusu yüzde 40 dolayında artmış ve 285 bin 387 rakamına ulaşmış. Erkek sayısı 189 bin 467 olurken, kadın nüfus 195 bin 920 olarak karşımıza çıkıyor. 1955 yılı istatistikleri ilginç. Çünkü Erzurum’un nüfusu 519 bin 976’ya yükselmiş. Yüzde yüze yakın bir nüfus artışı var 1935 yılına göre. Nüfusun 278 bin 943’ü erkek, 241 bini kadınlardan oluşmuş. Bu yıl kadın nüfusu erkek nüfusun gerisine düşmüş.
1980’de Erzurum istatistikleri 801 bin 809 olarak gerçekleşmiş. Erkek nüfus yine kadınlardan fazla çıkıyor. 411 bin 682 erkek ve 390 bin 127 kadın.
2000 yılı Erzurum nüfusu açısından bir rekor olarak gerçekleşmiş. Bu yılın rakamları Erzurum için tarihi zirve olarak görünüyor. Şehir en yüksek nüfus oranına bu yıl ulaşmış. Tamı tamına 937 bin 389 kişiye ulaşan nüfusun 482 bin 199’u erkek, 455 bin 190’ı kadınlardan oluşmuş.
Ardından nüfus oranı hızla düşmeye başlamış. Uzun rakamları geçelim, son nüfus istatistiğimiz 2023 yılına ait ve şehrin nüfusu 23 yılda 187.000’den fazla düşmüş. 2023 yılı Erzurum nüfusu 749 bin 993’e gerilemiş. 372 bin 622 erkek, 377 bin 371’i ise kadınlardan oluşmuş. Son yılın rakamlarından da görüleceği üzere kadın nüfusu 5 bin civarında daha fazla.
Özellikle modern dünyanın ciddi bir sorunu nüfus artışının eksi (-) olarak seyretmesi. TUİK’in gelecek için ana senaryoya göre nüfusumuzun 2100 yılında 77 milyonun altına düşmesi beklenmektedir. Genç nüfus oranı ise Türkiye’de % 15,1.
Erzurum’un derdi ne?
Erzurum nüfus hareketi incelendiğinde 2000 yılına kadar şehir nüfusunun mütemadiyen yıllara yayılan ciddi bir artışı gözleniyor. 2000 sonrası Türkiye’de ve Erzurum’da kırsaldan kentlere göçün yoğunlaşmaya başladığı bir dönem.
Nüfus artışını sağlayan ve artan nüfusu besleyen Erzurum için kırsal yani köyler. Kente göçün ardından şehir merkezinin artan nüfusu besleyemediği, dolayısıyla büyük kentlere, metropollere göçün 2000 sonrası yoğunlaştığını anlıyoruz.
Erzurum’a coğrafya, iklim olarak benzer şehirler ile karşılaştırdığımızda, özellikle 1980’lere kadar ekonomik yapı olarak benzer özelliklerle karşılaşıyoruz. Ulaşım ve teknolojinin gelişim seyriyle Erzurum’un bütün bezelerinden hızla geriye düştüğüne de şahit oluyoruz.
100 binin üzerinde öğrenciye sahip Üniversitesine rağmen geri kalışın sebepleri irdelenmelidir. Şehrin girişimci ruhu açısından, üniversitenin öğrenci katkısı dışında şehre dokunuşunun olmadığı noktasına kadar.
Erzurum girişimci ruha sahip değil.
