Elli dört farzın otuz altıncısı ölçüyü-tartıyı tam yapmaktır.
Allahu teâla buyurdu:
“Veevfûlkeyle iżâ kiltum vezinû bilkistâsilmustekîm żâlike ḣayrun veahsenu tevîlâ/ Ölçtüğünüzde ölçmeyi tam yapın, doğru teraziyle tartın. Bu daha hayırlı, sonuç bakımından daha güzeldir.” (İsra 35)
“Rüştüne erişinceye kadar yetimin malına ancak en güzel şekilde yaklaşın. Ölçüyü ve tartıyı adâletle tam yapın. Biz herkesi ancak gücünün yettiği kadarıyla sorumlu tutarız. (Birisi hakkında) konuştuğunuz zaman yakınınız bile olsa âdil olun. Allah’a verdiğiniz sözü tutun. İşte bunları Allah size öğüt alasınız diye emretti.” (Enam 152)
“Medyen halkına da kardeşleri Şu’ayb’ı Peygamber olarak gönderdik. Dedi ki: Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Sizin için ondan başka hiçbir ilâh yoktur. Rabbinizden size açık bir delil gelmiştir. Artık ölçüyü ve tartıyı tam yapın. İnsanların mallarını eksiltmeyin. Düzene sokulduktan sonra yeryüzünde bozgunculuk etmeyin. İnananlar iseniz bunlar sizin için hayırlıdır.” (A’raf 85)
“Ölçüyü tam yapın. Eksik verenlerden olmayın.
Dosdoğru teraziyle tartın.
İnsanların mallarını ve haklarını eksiltmeyin. Yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın.” (Şuarâ 181, 182, 183)
“Alış verişte (ölçüde ve tartıda) hile yapanların vay haline!
Onlar insanlara karşı kendileri için ölçtüklerinde, tam ölçerler.
Onlar için ölçtükleri veya tarttıkları zaman eksik ölçüp tartarlar.
Onlar, büyük bir gün; insanların, âlemlerin Rabbinin huzurunda duracakları gün için diriltileceklerini sanmıyorlar mı?” (Mutaffifin, 1-4)
*
Resulullah (sav) ise şöyle dedi:
“Hırsızların en şerlisi şeytan için çalandır.
Hazreti Ali sormuş ki:
—Bu nasıl olur ey Allah’ın Resulü?
Buyurmuşlar ki:
—Bir kimse ölçüde ve tartıdan bir tutam ya da bir kefe eksiltti mi onu şeytan alır. Şeytanların rızkı bu eksik ölçü ve tartılardır.
Her kim helal rızık yerse kalbi rikkat bulur, gözü Allah korkusundan yaşlı olur ve bu kimsenin duası için perde yoktur.
Her kim de haram lokma yerse kalbi ölür; ruhu zayıflar, ibadeti azalır ve duası da perdelenir. (yani kabul olmaz)”
*
Bir toplumda sosyal adaletin sağlanabilmesi, karşılıklı hakların korunabilmesi için her şeyden önce ölçü ve tartının doğru ve düzgün olması gerekir. Bunun yolu ölçü ve tartı araçlarının hile içermemesidir. Piyasalarda bunun kontrol eden kamu mekanizmaları vardır. Fakat yine de kalbi bozuk esnafın yapamayacağı hilekârlık yoktur.
Ölçüde tartı da hakkaniyet alıcı ile satıcı arasında karşılıklı güven yaratır. Bunun sonucu ticaret gelişir ve genel bir refah yaşanır.
Allahu teâla buyurdu:
“Veevfûlkeyle iżâ kiltum vezinû bilkistâsilmustekîm żâlike ḣayrun veahsenu tevîlâ/ Ölçtüğünüzde ölçmeyi tam yapın, doğru teraziyle tartın. Bu daha hayırlı, sonuç bakımından daha güzeldir.” (İsra 35)
“Rüştüne erişinceye kadar yetimin malına ancak en güzel şekilde yaklaşın. Ölçüyü ve tartıyı adâletle tam yapın. Biz herkesi ancak gücünün yettiği kadarıyla sorumlu tutarız. (Birisi hakkında) konuştuğunuz zaman yakınınız bile olsa âdil olun. Allah’a verdiğiniz sözü tutun. İşte bunları Allah size öğüt alasınız diye emretti.” (Enam 152)
“Medyen halkına da kardeşleri Şu’ayb’ı Peygamber olarak gönderdik. Dedi ki: Ey kavmim! Allah’a kulluk edin. Sizin için ondan başka hiçbir ilâh yoktur. Rabbinizden size açık bir delil gelmiştir. Artık ölçüyü ve tartıyı tam yapın. İnsanların mallarını eksiltmeyin. Düzene sokulduktan sonra yeryüzünde bozgunculuk etmeyin. İnananlar iseniz bunlar sizin için hayırlıdır.” (A’raf 85)
“Ölçüyü tam yapın. Eksik verenlerden olmayın.
Dosdoğru teraziyle tartın.
İnsanların mallarını ve haklarını eksiltmeyin. Yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın.” (Şuarâ 181, 182, 183)
“Alış verişte (ölçüde ve tartıda) hile yapanların vay haline!
Onlar insanlara karşı kendileri için ölçtüklerinde, tam ölçerler.
Onlar için ölçtükleri veya tarttıkları zaman eksik ölçüp tartarlar.
Onlar, büyük bir gün; insanların, âlemlerin Rabbinin huzurunda duracakları gün için diriltileceklerini sanmıyorlar mı?” (Mutaffifin, 1-4)
*
Resulullah (sav) ise şöyle dedi:
“Hırsızların en şerlisi şeytan için çalandır.
Hazreti Ali sormuş ki:
—Bu nasıl olur ey Allah’ın Resulü?
Buyurmuşlar ki:
—Bir kimse ölçüde ve tartıdan bir tutam ya da bir kefe eksiltti mi onu şeytan alır. Şeytanların rızkı bu eksik ölçü ve tartılardır.
Her kim helal rızık yerse kalbi rikkat bulur, gözü Allah korkusundan yaşlı olur ve bu kimsenin duası için perde yoktur.
Her kim de haram lokma yerse kalbi ölür; ruhu zayıflar, ibadeti azalır ve duası da perdelenir. (yani kabul olmaz)”
*
Bir toplumda sosyal adaletin sağlanabilmesi, karşılıklı hakların korunabilmesi için her şeyden önce ölçü ve tartının doğru ve düzgün olması gerekir. Bunun yolu ölçü ve tartı araçlarının hile içermemesidir. Piyasalarda bunun kontrol eden kamu mekanizmaları vardır. Fakat yine de kalbi bozuk esnafın yapamayacağı hilekârlık yoktur.
Ölçüde tartı da hakkaniyet alıcı ile satıcı arasında karşılıklı güven yaratır. Bunun sonucu ticaret gelişir ve genel bir refah yaşanır.
