Çocuk Adalet Merkezi, küçük yaşta suça sürüklenenlerin travma yaşamaması ve tekrar suça karışmaması için ilk olarak Erzurum’da kurulmuştu. Daha sonra Türkiye’nin farklı illerinde de kurulan ÇAM’lar, çocukların adalet sistemine zarar görmeden dahil edilmesini sağlıyor.
Çocuk mahkemelerinde dosya sayıları artıyor
21 Kasım 2021 tarihinde açılan merkezin ilk yılında 85 çocuk davası görülürken, bu sayı 2022’de 478 oldu. 2023’te 391, 2024’te 451 dosya açılırken, 2025’in ilk yarısında ise 231 dava, Çocuk Mahkemelerinde işlem gördü.
Dosya sayısının yıllar içinde yüksek seyretmesi, çocukların adli süreçlerde korunmasını ve örselenmeden yargılanmasını hedefleyen sistemin halen pek çok sorunla mücadele ettiğini ortaya koyuyor.
Erkek çocuklar çoğunlukta
Verilere göre suça karışan çocukların büyük kısmını erkekler oluşturuyor. 2022’de 75 kız çocuğu hakkında dosya açılırken, bu sayı erkeklerde 604’tü. 2023 yılında 56 kız, 468 erkek çocuk hakkında işlem yapıldı. 2024’te 55 kız, 542 erkek; 2025’in ilk yarısında ise 27 kız ve 271 erkek çocuk Çocuk Mahkemelerinde yargılandı.
Yaş aralığı: 15-18 yaş grubu dikkat çekiyor
ÇAM’a gelen çocukların büyük bölümü 12-18 yaş aralığında. Açılan dosyaların yaş aralığında ise başı 15-18 yaş arası çekti. kurulduğu günden bu yana ÇAM’da açılan dosyaların 1191’ini 15-18 yaşa arası, 1023’ünü ise 12-15 yaş arası çocuklar oluşturdu.
En yaygın suç yaralama
2021’den bu yana açılan çocuk dosyalarında en sık rastlanan suç tipi "yaralama" oldu. İkinci sırada ise hırsızlık suçu yer aldı. Bunun dışında bazı suçlarda çarpıcı artış ve düşüşler yaşandı. Örneğin, 2022’den 2023’e “sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle hakaret” suçunda 11 kat artış yaşanırken, aynı dönemde “kamu malına zarar verme” suçunda 2,5 kat azalma görüldü. 2023’ten 2024’e ise “görevi yaptırmamak için direnme” suçunda 14 kat artış, “iş yeri dokunulmazlığını ihlal” suçunda ise 7 kat düşüş kaydedildi.
Hapis cezası alan çocuklar
Mahkemeye çıkarılan çocuklardan bazıları hapis cezasıyla karşı karşıya kaldı. 2021 yılında 268 çocuk hakkında hapis cezası verilirken, 2022’de bu sayı 242 oldu. 2024’te bu rakam 156’ya kadar düşse de 2025’in ilk yarısında yeniden 255’e yükseldi.
Tedbir uygulanan çocukların tekrar suça sürüklenme oranı düşüyor
Çocuklara uygulanan tedbir ve alternatif denetimli serbestlik gibi yaptırımlar sayesinde tekrar suça sürüklenme oranında azalma gözlemlendi. 2021’de bu oran yüzde 53 iken, 2025 yılı itibarıyla yüzde 23’e kadar geriledi. Yetkililer bu düşüşü ÇAM’da uygulanan onarıcı adalet yaklaşımının bir sonucu olarak değerlendiriyor.
Sistem anne babası boşanmış çocukları da koruyor
Öte yandan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğü’nün çalışmaları kapsamında anne babası boşanmış çocuklar da korunuyor. Görevliler, velayeti olmayan tarafın çocuğunu belirlenen günlerde görmesi için çalışma yürütüyor. Bu kapsamda söz konusu çocuk, velayeti olan ebeveynden tutanak tutulup alınarak diğer ebeveynle görüştürülüyor. Bu çalışmayla çocukların gözlemcisiz görüşmelerde yaşayabilecekleri travmaların önüne geçilmeye çalışılıyor. 2022 yılının Nisan ayında uygulamaya sokulan çalışma ile 2023’te 1005 çocuk, 2024’te 1267 çocuk, 2025’in yarısında ise 695 çocukla görüşüldü.
Çocuk dostu yargı sistemi
Türkiye'nin ilk Çocuk Adalet Merkezi (ÇAM), sosyal hukuk devleti anlayışıyla suça sürüklenen veya mağdur olan çocukların adalet sistemine zarar görmeden dahil edilmesini amaçlıyor. Yargı Reformu Stratejisi ve İnsan Hakları Eylem Planı kapsamında hayata geçirilen merkez, çocuk mahkemelerini müstakil bir kampüs içine taşıyarak örnek bir model ortaya koydu.
Çocuk mahkemesi, çocuk soruşturma bürosu, Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri, Adli Görüşme Odaları, çocuk polisi, hukuk kliniği, avukatlar ve adli tıp gibi birçok birim aynı çatı altında hizmet veriyor. Duruşmalar çocuk dostu salonlarda, cübbe giymeyen yargı mensupları ve uzmanlarla birlikte yapılıyor.
Sosyal destek, eğitim ve rehabilitasyon aynı çatı altında
Erzurum Büyükşehir Belediyesi’nin de destek verdiği merkez, Olimpiyat Millet Bahçesi içinde yer alıyor. İçinde oyun parkları, havuzlar ve sosyal tesislerin bulunduğu bu merkezde çocukların ilgi alanlarına uygun kurslar ve eğitimlerle yeniden topluma kazandırılması hedefleniyor.
FOTOĞRAF: ARŞİV
Manolya Bulut
Bütün kanallarda mafya dizileri, kılıç kalkan dizileri oynatılırsa olacağı budur. Çocukların beynini bunlar meşgul ediyor. Suça sürüklenen bütün çocuklar okul öğrencisi, okullarda tedbir yok, okul önlerinde tedbir yok akran zorbalığı var. ve sonunda kaçınılmaz son. cezaevi çözüm olmuyor ıslahta etmiyor. Yazıktır bu çocuklara geleceklerini bitiriyorlar. Acilen okullara adam akıllı kadrolu iyi eğitimli özel güvenlik görevlisi alınmalı ve ya polisiye tedbirler artırılmalıdır. Burada birazdan Kendini öğretmen zanneden kişiler yorum yazar aileler yetiştiremiyor diye.
Şiddet içeren Çardak ilişkileri içeren diziler filmler ve sabah programlarına artık bir düzenleme gelmeli. Yapımcılar yönetmenler artık Elini vicdanına koysun yaptıklarının topluma ne kadar zarar verdiğini görsün