Türk devlet aklının İngiliz oyunu ve Rus ikiyüzlülüğünü unutmamasının önemli olduğu bir gerçektir. Suriye üzerinde kurgulanan oyunda ABD’nin PKK/PYD/YPG oyunu ile Rusya’nın Akdeniz hevesi üzerinde durmak gerekiyor. Siyonist tezgâhı da göz ardı etmemeliyiz.
İslam Ansiklopedisi’nden ibretlik tarihi gerçeklere geri dönelim; “İngiltere, Paris Antlaşması’nı ihlâl ettiği iddiasıyla Ayastefanos Antlaşması’nın milletlerarası bir konferansta gözden geçirilmesini istedi. Avusturya ve Almanya’nın da desteği ile Berlin Konferansı hazırlıkları devam ederken İngiltere Rusya ile gizlice anlaştı. Bir yandan da konferansta yardım vaadi ile Bâbıâli’den yeni tâvizler kopardı. Gizli görüşmeler sonunda, Kıbrıs’ın yönetimini geçici olarak İngiltere’ye bırakan antlaşma 4 Haziran 1878’de imzalandı. II. Abdülhamid, hükümetin bir oldubitti ile imzaladığı bu antlaşmayı onaylamamak için çok direndi.
İngilizler askerî tehditte bulundular. Bunun üzerine padişah Kıbrıs’ta hükümranlık haklarına asla zarar verilmeyeceği konusunda İngilizler’den bir belge almak suretiyle antlaşmayı onayladı. Osmanlı diplomasisi İngiltere’nin Berlin Kongresi’nde vaad ettiği destek uğruna Kıbrıs’ı elden çıkarmıştı. Sultan Abdülhamid ise Berlin Konferansı’nın Osmanlı Devleti’ni masa başında taksim etmek üzere toplandığına inanıyor, eğer tâviz verilecekse mutlaka karşılığının alınmasını istiyordu. Halbuki İstanbul’da İngilizler’le yapılan gizli görüşmelerden Berlin’deki Türk heyetinin haberi bile yoktu. Konferansta Osmanlı Devleti lâyık olmadığı bir muamele ile karşılaştı. İngiltere vaad ettiği desteği vermedi.
13 Temmuz 1878’de imzalanan Berlin Antlaşması ile pek çok toprak kaybedildiği gibi, Rusya’ya karşı da ağır bir harp tazminatı ödenmesi kabul edildi. Ayrıca Kıbrıs’ın İngiltere’ye bırakılmış olması, diğer devletlerin de bu konudaki faaliyetlerini arttırdı. İngiltere’nin teşvikiyle Bosna-Hersek’in yönetimi Avusturya’ya bırakıldı. 1881’de Fransa Tunus’a, ertesi yıl İngiltere Mısır’a, bir oldubitti ile el koydular; Bulgarlar da 1885’te Doğu Rumeli eyaletini işgal ettiler.
Olayların bu noktaya gelmesinde II. Abdülhamid’in sorumluluğu yok denecek kadar azdı. Padişah, olayların sebeplerini şimdiye kadar uygulanan yanlış politikalarda aramakta idi. Ona göre devletin belirli bir dış politikası yoktu. Avrupa’da oluşmakta olan yeni dengeler yakından takip edilmemiş, Türk hariciyesi haysiyetli, bilgili ve tutarlı bir politika izleyememişti. Hariciyecilerimiz birbirleriyle çekişmekten isabetli kararlar alamamışlar, daha çok yabancı diplomatların tesirinde kalmışlardı. Devletin yüce menfaatlerini bir kenara iterek yabancı devletlerin çıkarlarına alet olmuşlar ve dış politikadaki bu yanlış tutum dolayısıyla devletin dış itibarı sıfıra inmişti. Bu yüzden devlet, İstanbul ve Berlin kongrelerinde hakaret derecesine varan muameleye mâruz kalmıştı.”
Çözüm belliydi; yabancının eliyle ne hürriyet ve bağımsızlık elde edilebilir, ne de milli devletler ekonomik ve savunma bağlamında ayakta kalabilirler.
