Araştırmacı-yazar Naci Elmalı’nın, “Mustafa Kemal Paşa ve Erzurum” adlı yakında yayımlanacak kitabında ve Gelişim Erzurum Dergisi 38’inci sayısında yer alacak bilgilere göre, Erzurum halkı bu sembolik törenle, askerlikten istifa edip sivil bir lider olarak Milli Mücadele’yi başlatan Mustafa Kemal Paşa’ya hem manevi desteklerini hem de güvenlerini açıkça gösterdi. Törenin, bir kılıç kuşanma merasiminden çok, halkın duasını ve bağlılığını yansıtan geleneksel bir “Kılıç Duası” okuması olduğu belirtiliyor.
"Duâü’s-seyfî ve’l-Hırzi’l-emânî" adıyla dua kitaplarında yer alan ve Allah’tan yardım dilenen âyetleri içeren, halk arasında "Kılıç Duası" olarak bilinen dua; kılıç üzerine yazılarak, şeyhülislam, müftü ya da din adamları tarafından ayakta okunmak suretiyle gerçekleştirilen ve devlet yöneticilerinden birine yapılan törene "Kılıç Kuşanma Merasimi" adı veriliyor. Bu duanın zaman zaman muska gibi yazıldığı ve hemayil (muska kabıyla taşıma) şeklinde boyunda taşındığı da ifade ediliyor.
İşte Naci Elmalı’nın o yazısı;
“80’li yılların başında Erzurumlu Ketencizade Mehmet Rüştü Efendi üzerine bir araştırma yaparken tanıştığım, elinde ‘Ketencizade Mevlidi’nin tek yazma nüshası bulunan, ismi Aşağı Mumcu Camii ile özdeşleşmiş, kimilerinin ‘Kasketli Hoca’, kimilerinin açıktan ‘Halk Partili’ diye niteledikleri, sözlerine itibar edilen, Tortumlu olduğunu bildiğimiz İbrahim Özdemir adında bir hocamız vardı.
İbrahim Özdemir; aynı zamanda Erzurum’da yaklaşık 50 yıl Müftülük yapmış, Devlet erkânı nezdinde yüksek bir itibara sahip, Devletle barışık bir müderris ve aydın bir din âlimi olan Solakzâde Sadık Efendi’nin de talebelerinden birisidir. Anlatacağımız olayı İbrahim Özdemir, Hocası Müftü Muhammed Sadık Solakbay’dan bizzat duymuş olduğu için anlatılanların doğruluğundan şüphe etmemekteyiz.
Tören diye adlandırılan bu işlemin Mustafa Kemal Paşa’nın Padişahın Yâveri / Ordu Müfettişi sıfatıyla Erzurum’a geldikten bir süre sonra tüm resmî ve askerî görevlerini terk edip, sivil bir vatandaş olduğu; önce Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum Şubesi’nin, daha sonra Millî Mücadele’nin başına geçtiği günlerde gerçekleştirilmiş bir Dua Merasimi / Töreni olduğu sanılmaktadır.
Müftü Solakzâde Sadık Efendi’nin öncülüğünde yapılmış olan bu dua işlemi, Mustafa Kemal Paşa’nın beline gerçek bir kılıç (Cihat Kılıcı) kuşandırılması şeklinde değil, Kılıç Duasının okunması şeklinde cami çıkışında ayaküstü gerçekleştirilmiş olabilir. Bu şekilde Millî Mücadele’yi Erzurum’da başlatmış olan Mustafa Kemal’e halkın onun yanında yer aldığı, bu milletin başına geçmesinin uygun bulunduğu, ona manevi güç kuvvet yüklendiği mesajı verilmek istenmiştir. Kısacası Erzurumlular olarak, Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’da başlatmış olduğu mücadeleye büyük destek verildiği gösterilmiştir.
Bizim bu konuyla ilgili duyduklarımızın dışında; İbrahim Hoca’nın öz evladı gibi yetiştirmiş olduğu yeğeni, Şeyhler Camii imamı Abdurrahman Özdemir, Mustafa Kemal Paşa’ya Cihat Kılıcı kuşandırılması esnasında Müftü Sadık Efendi’nin yine İslamî bir başka gelenek olan ‘Salât ü selâm eşliğinde’ Paşa’nın ‘sırtını sıvazlamış’ olduğunu da amcasından bizzat duyduğunu söylemektedir.
Yapılan bu dua merasimi, Mustafa Kemal Paşa’nın Erzurum Kongresine başkan seçildikten sonra uğradığı bir cami çıkışında yapılmış ve yalnızca ‘Kılıç Duası’nın okunduğu bir dua da olabilir!”
Manolya Bulut
