Türk resim tarihinde bir döneme adını vermiş, askeri okullarda yetişmiş ‘Asker Ressamlar’ köklü geçmişleri ve günümüzde devam eden sanat hayatlarıyla dikkatleri çekmeye devam ediyor.
Sanat tarihimizde ilk kez 1835 yılında Mühendishane-i Berri-i Hümayun'u bitirmiş olan Ferik İbrahim Paşa ile başlayan bu kadim serüven, geçmişten bugüne devamlılığı ile de göz dolduruyor. Bu önemli ismin Avrupa'ya gönderilen ilk
öğrencilerden biri olduğu, Sultan Abdülmecid zamanında yurda döndüğü, padişaha resim dersi verdiği ve bir portresini çizdiği ise tarihi kaynaklarda yer alıyor.
Aradan geçen yıllara rağmen sanatla olan bağlarını koparmayan ‘Asker Ressamlar’ günümüzde 58 emekli asker ile sanat hayatlarına devam ediyor. Erzurum’da ise 39 yıllık askeri geçmişinin ardından emekliye ayrılan Albay Sabri Topdağı, sanat hayatına son sürat devam eden isimlerden sadece birisi.
Temelleri Osmanlı’da atıldı
Asker Ressamların temellerinin Osmanlı’da atıldığını dile getiren Sabri Topdağı, “Türk resminde Batı ile aramızdaki mesafeyi kapatanlar asker ressamlardır. 18. yüzyıla gelindiğinde Osmanlı Devleti’nin kaybettiği savaşlarda temel nedenin çağdaş gelişmelere ayak uyduramama olduğu anlaşılıyor ve çareyi Batı tekniğine, çağın gereklerine uygun askerî okullar açılmasında buluyorlar. Bu çerçevede 1773 yılında ‘Hendesehane-i Bahri’, 1795 yılında ise Mühendishane-i Berrî-i Hümayun kuruluyor. Mühendishane-i Bahri-i Humayun’da 1793 yılında verilmeye başlanan resim dersleri Türkiye’de resim eğitiminin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Harbiye’nin ders programlarında da resim ve çizim kurallarıyla doğrudan veya dolaylı olarak bağlantıları bulunan resim, harita inşası, topoğrafya, ilm-i menazır gibi dersler bulunmaktaydı. Bu yüzden okullarda öğrencilerin teknik dersleri anlaması için resim dersleri koyuluyor” diye konuştu.
“39 yıl askeri üniforma giydim”
Resme olan ilgisinin çok küçük yaşlara dayandığını ifade eden Topdağı, resme başlama hikâyesini ise şöyle anlatıyor: “Her zaman elimde kağıt kalem vardı ve sürekli bir şeyler çiziyordum. İlkokulda ve ortaokulda hiç resim dersimize giren branş öğretmenimiz olmadı. İlk kez Kuleli Askeri Lisesi’ne gittiğimde orada resimle tam manasıyla tanışmış oldum. Kani Ermiş diye bir albay resim öğretmenimiz vardı. Çoğu şeyi kendisinden öğrendim ve sanat hayatıma öyle yön verdim. 39 yıl askeri üniforma giydim şimdi ise emekliliğin tadını çıkarıyorum. Atölyemde çalışmalarıma devam ederken aynı zamanda akademik bir eğitim de aldım. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesinde yüksek lisansımı da tamamladım”
Yıllar sonra bir araya geldiler
Asker ressamların bir araya gelişinin eski Kara Harp Okulu dönemlerine dayandığını kaydeden Topdağı, o süreci şu ifadelerle dile getiriyor: “1979 yılında ilk kez Kara Harp Okulu’na Cihangir Akşit tarafından kurulan atölye ile yetenekli gençler sanata kazandırılmaya başlandı. Türk resminde Asker Ressamlar Kuşağı'nın önemi ve öncü rolüne rağmen sonraki dönemlerde kişisel çabalarıyla sanatla ilgilenen az sayıda askeri saymazsak, genel bir sessizlik hakimdir. Ta ki 1979 yılında 250 kişinin çalışabileceği bir resim atölyesi açılana kadar. Orada çok sıkı bir resim eğitimi aldığımızı söyleyebilirim.
O dönemde Ankara ve İzmir’de açılan sergilerde gördüğü yoğun ilgi; diğer askeri okullarda da sanatsal etkinlikleri tetikledi. İşte o dönemde yapılanlar, yeni bir asker ressamlar kuşağının da temelini oluşturdu. Meslekî koşullarının, sanat üretimi açısından taşıdığı tüm olumsuzluklara rağmen, sanattan kopmayan bu nesil, emekli olduktan sonra da adeta kendilerini sanata adadılar. Yaklaşık 40 yıl kadar önce askeri okulların atölyelerinde yetişen yeni nesil askerler, yıllar sonra birbirleriyle irtibata geçerek yeniden bir araya geldiler, birlikte sergiler açmaya başladılar”
Sosyal medya eski arkadaşları bir araya getirdi
Emekli olduktan sonra resim çalışmalarına daha fazla zaman ayırdığını kaydeden Topdağı, “Mesleki koşullar çok rahat çalışmaya izin vermiyordu. Kara Harp 
Okulu’ndan arkadaşlarımda tıpkı benim gibi imkân buldukça zamanında sanatla ilgilenmişler. Bazen bu süreç sekteye uğrasa da daha sonra o atölyede yetişen tüm arkadaşlarım emekli olduktan sonra resme başladı. Aradan uzun yıllar geçti ve sosyal medyadan iletişime geçerek bir araya geldik ve hiç kopmadık” dedi.
“Erzurum’da sergi açacağız”
Asker ressamlar olarak 58 kişilik bir gruplarının olduğunu ifade eden Topdağı, “Bu grubun içerisinde askeri rütbeli pek çok isim var. Genellikle arkadaşlarımızın çoğu Ankara, İzmir, İstanbul’da yaşıyorlar. Yıllar sonra iletişime geçtik ve yaptığımız çalışmaları bir araya getirerek sergiler açmaya başladık. Toplam 6 sergi açtık. İstanbul’da 3, İzmir, Bodrum ve Ankara’da birer tane sergi açtık. 2 kere de sanal sergi açtık. Önümüzdeki dönemde ise temmuz ayında Erzurum’da sergi açmayı düşünüyoruz” dedi.
