Erzurum 'zenginleşmiş' haberimiz yok!

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı 2024 yılı kişi başı Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verileri, Erzurum’un son yıllarda ekonomik açıdan istikrarlı bir yükseliş sürecine girdiğini ortaya koydu. Kentte kişi başı gelir, 2020–2024 döneminde hem Türk lirası hem de dolar bazında dikkat çekici oranlarda arttı.

2020 yılında Erzurum’da kişi başı GSYH 5 bin 220 dolar (36 bin 751 TL) seviyesindeyken, bu rakam 2021’de 5 bin 259 dolara (47 bin 231 TL), 2022’de 5 bin 696 dolara (94 bin 399 TL) yükseldi. 2023 yılında artış hızını belirgin şekilde artıran Erzurum’da kişi başı gelir 7 bin 771 dolar (182 bin 562 TL) olarak kaydedilirken, 2024 yılında 9 bin 783 dolara (321 bin 146 TL) ulaştı. Böylece Erzurum’un kişi başı geliri, son 5 yılda dolar bazında yaklaşık yüzde 87 oranında artış gösterdi.

Türkiye ortalamasına paralel seyir

Aynı dönemde Türkiye genelinde kişi başı GSYH, 2020’de 8 bin 397 dolar (59 bin 116 TL) seviyesinden 2024’te 15 bin 325 dolara (503 bin 076 TL) yükseldi. Türkiye ortalamasındaki artış oranı yaklaşık yüzde 82 olarak gerçekleşirken, Erzurum’un artış hızının ülke ortalamasına yakın seyrettiği görüldü.

Bu veriler, Erzurum’un kişi başı gelirde Türkiye ortalamasına paralel bir büyüme eğilimi yakaladığını ortaya koyuyor. 2020 yılında Erzurum’un kişi başı geliri Türkiye ortalamasının yaklaşık yüzde 62’si düzeyindeyken, bu oran 2024 itibarıyla yüzde 64’e yükseldi. Uzmanlar, aradaki farkın tamamen kapanmamış olmasına rağmen, makasın daha hızlı açılmadığını ve daha dengeli bir seyir izlendiğini belirtiyor.

2023 ve 2024 yıllarında ivme dikkat çekti

Özellikle 2020–2021 döneminde sınırlı artışların görüldüğü Erzurum ekonomisinde, 2022 yılıyla birlikte Türk lirası bazında belirgin bir sıçrama yaşandı. 2023 ve 2024 yıllarında ise dolar bazlı artışın hız kazanması dikkat çekti. Bu durum, yalnızca kur etkisine dayalı bir yükselişten ziyade, kent ekonomisinde üretim ve hizmet kapasitesine bağlı daha yapısal bir toparlanmaya işaret ediyor.

Uzun vadeli tabloda 7,5 katlık artış

Erzurum’un kişi başı gelir performansı uzun vadeli verilerle karşılaştırıldığında da dikkat çekici bir tablo ortaya çıkıyor. 2000 yılında Erzurum’da kişi başı GSYH 1.279 dolar seviyesindeyken, Türkiye ortalaması 2 bin 673 dolar olarak kayıtlara geçmişti. Aradan geçen yaklaşık 24 yılda Erzurum’un kişi başı geliri dolar bazında yaklaşık 7,5 kat artarak 9 bin 783 dolara ulaştı.

Kamu yatırımları ve hizmet sektörü öne çıkıyor

Kent ekonomisindeki bu yükselişte kamu yatırımları, eğitim ve sağlık sektöründeki büyüme, hizmet sektörünün genişlemesi ile birlikte turizm ve bölgesel destek programlarının etkili olduğu değerlendiriliyor. Özellikle son yıllarda artan yatırımların, kişi başı gelir artışına olumlu yansıdığı ifade ediliyor.

Uzmanlar, kişi başı gelirde yakalanan bu yükseliş trendinin sürdürülebilir hale gelmesi halinde Erzurum’un önümüzdeki yıllarda Türkiye ortalamasına daha da yaklaşabileceğini belirtiyor. İstihdamı artıracak üretim odaklı yatırımların ve ekonomik çeşitliliğin güçlendirilmesinin, bu süreci hızlandıracak temel unsurlar arasında yer aldığı vurgulanıyor.

“Devletin tarım ve hayvancılığa desteği önemli”

Konuyla ilgili düşüncelerini ifade eden Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi (EBYÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı ve Pusula Gazetesi yazarı Prof. Dr. Kerem Karabulut,  Erzurum’un son yıllarda kişi başına gelir artışında özellikle tekstil sektöründe devlet destekli yatırımların önemli etkisi olduğunun düşünülmesi gerektiğini belirterek, şunları söyledi;

“Ayrıca tarım ve hayvancılık ürünlerine verilen devlet destekleri de önemlidir. Tüm gelişmeler göstermektedir ki, Doğu Anadolu Bölgesinin ve özelde de Erzurum’un gelişmişlik farkının azaltılması için devletin düzenleyici ve rol model olma özelliğinin güçlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca kalkınma ajansları gibi bölgesel kalkınma birimlerinin etkin projelerle bölge ve il yatırımında rollerinin artırılması yararlı olacaktır. Son olarak hem pandemi hem de küresel ısınma süreci Erzurum gibi kentlerin önemini ve gelirini gelecekte daha da artırabilecektir.”

Vatandaş, sahaya ne zaman yansıyacağını merak ediyor

Öte yandan, Erzurumlu vatandaşlar, kişi başı GSYH’de yaşanan artışın günlük yaşama ne zaman ve nasıl yansıyacağını merak ediyor. Kentte yaşayanlar; artan gelir rakamlarının alım gücüne, istihdama, maaşlara ve temel yaşam maliyetlerine somut şekilde yansımasını beklediklerini dile getiriyor. Özellikle kira, gıda ve enerji giderlerindeki yükseliş karşısında ekonomik göstergelerdeki olumlu tablonun hissedilir bir rahatlama sağlamadığına dikkati çeken Erzurumlu vatandaşlar, gelir artışının refah artışıyla desteklenmesi gerektiğini söylüyor.