Ermenilerin ‘lavaş’ ekmeğini uluslararası kültür mirası listesine ‘Ermeni ekmeği’ olarak sunmasına Erzurum’dan tepki geldi. Tarihçi Yrd. Doç. Dr. Savaş Eğilmez, “Ermenilerin, ‘Ermeni lavaşı’ diye ortaya çıkarmaları, yine Ermenilerin tarihten gelen saygısızlıklarının ve diğer toplum kültürlerine olan saygısızlıkların en önemli örneğidir” dedi.
Ayşe Nur BAYRAM / ERZURUM
Ermenistan’ın lavaşı UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne aldırmasının ardından Türkiye, Azerbaycan, İran, Kırgızistan ve Kazakistan da lavaş için birlikte dosya hazırlayarak UNESCO’ya sundu. 5 ülkenin hazırladığı ‘İnce Ekmek Yapma ve Paylaşma Kültürü: Lavaş, Katırma, Jupka, Yufka’ dosyası için verilecek kararın tarihi de belli oldu. Dosyayla ilgili nihai karar 28 Kasım-2 Aralık 2016’da Etiyopya’da düzenlenecek Somut Olmayan Kültürel Miras 11’inci Hükümetler arası Komite Toplantısı’nda verilecek.
Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkililerinden alınan bilgiye göre, Ermenistan lavaş dosyasını ilk olarak UNESCO’ya 'Ermenistan Ekmeği Lavaş’ olarak sundu. Komitede söz sahibi olan Türkiye, dosyanın isminin ulusal sahiplik taşıdığını belirterek dosyanın ismine itiraz etti. Türkiye ve Azerbaycan’ın itirazları sonrasında dosyanın adı ‘Ermenistan’da Lavaş’ olarak değiştirildi. 5 ülkenin hazırladığı ortak dosyaya ise ‘İnce Ekmek Yapma ve Paylaşma Kültürü: Lavaş, Katırma, Jupka, Yufka’ adı verilerek lavaşın bu coğrafyada yaşayan halkların ortak kültürel mirası olduğu vurgulandı.
“Saygısızlıkların en önemli örneğidir”
Ermenilerin ‘lavaş’ ekmeğini uluslararası kültür mirası listesine ‘Ermeni ekmeği’ olarak sunmasına Dadaşlar tepki gösterdi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Savaş Eğilmez, Ermenilerin bu davranışını ‘saygısızlık’ olarak nitelendirdi. Türklerin tarihte yarı göçebe bir hayat sürdürdüğü için geç bayatlayan bir gıda olan lavaş ekmeğini kullandıklarını vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Eğilmez, “Türkler yarı göçebe oldukları için yiyeceklerini de bu yaşam tarzına göre seçerler. Dünyada sistematik olarak ilk kurutulmuş eti, Türkler üretmiş ve tüketmiş ve konserveciliğin temellerini atmışlardır. Göçebeyken yiyecek saklama koşulları olmadığı için, yiyeceklerini ya kurutuyorlar ya da hayvanı avladığı yerdi yiyip tüketiyor. Lavaşta daha geç bayatlayan bir ekmek cinsidir, çabuk kurur peksimet moduna geçer fakat küflenmez. Yaşam tarzının getirdiği zorunlulukta, Asya ve Kafkasya’da yaşayan halklar içerisinde en erken lavaş türü ekmeği kullanan topluluk Türklerdir. Dolayısıyla Ermenilerin, ‘Ermeni lavaşı’ diye ortaya çıkarmaları, yine Ermenilerin tarihten gelen saygısızlıklarını ve diğer toplum kültürlerine olan saygısızlıkların en önemli örneğidir. Onlarda da lavaş vardır. Ancak tarihsel süreçte Türklerle tanıştıktan sonra takip edilebiliyor. Biz sadece Türkler kullanmış demiyoruz. Ama Ermenilerle karşılaştırılacaksa kime aittir, kime patent yapılmalıdır? Türklerin yarı tarihinin yanından bile geçemez. Türkler daha eskiye dayanır. Ama Asya’da ki birçok toplulukta bazı Kafkas toplumlarda lavaş ekmeği türevleri görülmektedir” dedi.
“Lavaş Türklerin”
Ermenistan’ın lavaş ekmeğini sahiplenmesine lavaşçı esnafı da tepki gösterdi. Lavaş ekmeğinin yüzde yüz Türk malı olduğunu vurgulayan esnaf, “Ermeniler her şeye sahip çıkıyor. Baklavada bizim demişlerdi. Lavaş ekmeği yüzde yüz Türk malıdır. Hiç bizim demesinler” diye konuştu.
Ayşe Nur BAYRAM / ERZURUM
Ermenistan’ın lavaşı UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne aldırmasının ardından Türkiye, Azerbaycan, İran, Kırgızistan ve Kazakistan da lavaş için birlikte dosya hazırlayarak UNESCO’ya sundu. 5 ülkenin hazırladığı ‘İnce Ekmek Yapma ve Paylaşma Kültürü: Lavaş, Katırma, Jupka, Yufka’ dosyası için verilecek kararın tarihi de belli oldu. Dosyayla ilgili nihai karar 28 Kasım-2 Aralık 2016’da Etiyopya’da düzenlenecek Somut Olmayan Kültürel Miras 11’inci Hükümetler arası Komite Toplantısı’nda verilecek.
Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkililerinden alınan bilgiye göre, Ermenistan lavaş dosyasını ilk olarak UNESCO’ya 'Ermenistan Ekmeği Lavaş’ olarak sundu. Komitede söz sahibi olan Türkiye, dosyanın isminin ulusal sahiplik taşıdığını belirterek dosyanın ismine itiraz etti. Türkiye ve Azerbaycan’ın itirazları sonrasında dosyanın adı ‘Ermenistan’da Lavaş’ olarak değiştirildi. 5 ülkenin hazırladığı ortak dosyaya ise ‘İnce Ekmek Yapma ve Paylaşma Kültürü: Lavaş, Katırma, Jupka, Yufka’ adı verilerek lavaşın bu coğrafyada yaşayan halkların ortak kültürel mirası olduğu vurgulandı.
“Saygısızlıkların en önemli örneğidir”
Ermenilerin ‘lavaş’ ekmeğini uluslararası kültür mirası listesine ‘Ermeni ekmeği’ olarak sunmasına Dadaşlar tepki gösterdi. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Savaş Eğilmez, Ermenilerin bu davranışını ‘saygısızlık’ olarak nitelendirdi. Türklerin tarihte yarı göçebe bir hayat sürdürdüğü için geç bayatlayan bir gıda olan lavaş ekmeğini kullandıklarını vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Eğilmez, “Türkler yarı göçebe oldukları için yiyeceklerini de bu yaşam tarzına göre seçerler. Dünyada sistematik olarak ilk kurutulmuş eti, Türkler üretmiş ve tüketmiş ve konserveciliğin temellerini atmışlardır. Göçebeyken yiyecek saklama koşulları olmadığı için, yiyeceklerini ya kurutuyorlar ya da hayvanı avladığı yerdi yiyip tüketiyor. Lavaşta daha geç bayatlayan bir ekmek cinsidir, çabuk kurur peksimet moduna geçer fakat küflenmez. Yaşam tarzının getirdiği zorunlulukta, Asya ve Kafkasya’da yaşayan halklar içerisinde en erken lavaş türü ekmeği kullanan topluluk Türklerdir. Dolayısıyla Ermenilerin, ‘Ermeni lavaşı’ diye ortaya çıkarmaları, yine Ermenilerin tarihten gelen saygısızlıklarını ve diğer toplum kültürlerine olan saygısızlıkların en önemli örneğidir. Onlarda da lavaş vardır. Ancak tarihsel süreçte Türklerle tanıştıktan sonra takip edilebiliyor. Biz sadece Türkler kullanmış demiyoruz. Ama Ermenilerle karşılaştırılacaksa kime aittir, kime patent yapılmalıdır? Türklerin yarı tarihinin yanından bile geçemez. Türkler daha eskiye dayanır. Ama Asya’da ki birçok toplulukta bazı Kafkas toplumlarda lavaş ekmeği türevleri görülmektedir” dedi.
“Lavaş Türklerin”
Ermenistan’ın lavaş ekmeğini sahiplenmesine lavaşçı esnafı da tepki gösterdi. Lavaş ekmeğinin yüzde yüz Türk malı olduğunu vurgulayan esnaf, “Ermeniler her şeye sahip çıkıyor. Baklavada bizim demişlerdi. Lavaş ekmeği yüzde yüz Türk malıdır. Hiç bizim demesinler” diye konuştu.