Mustafa Kemal 20 günden bu yana Erzurum’da…
3 Temmuz 1919 tarihinde Erzurum’a gelen Mustafa Kemal, geceli-gündüzlü yoğun bir çalışmanın ardından 23 Temmuz günü ‘Kongre’ topluyor…
Bu öylesi bir kongre ki, ulusun varlığı, milletin milli mücadele azmi ve kararı, vatanın bağımsızlığı oylanacak…
* * *
Doğu’da bir kongre toplama kararı İstanbul’da Teşvikiye’de Halaskârgazi caddesindeki bir evde alınır.
Ev, Erzurumlu Vali Tahsin Uzer’e aittir.
Bu evde geceler boyu vatanın kurtuluşu yolunda toplantılar yapılır.
Toplantı müdavimleri arasında Kâzım Karabekir Paşa, Rauf Orbay gibi Paşanın çok yakınındaki askerler de vardır.
Anadolu’da bu amaçlara uygun ortam hazırlanmalıdır.
İşte bu düşüncelerle Tekirdağ’a tayini çıkan Kazım Karabekir, naklini bir şekilde iptal ettirir; Erzurum’a 15. Kolordu Komutanlığına atanır.
* * *
1916 Şubatında Ruslar tarafından kapatılan ALBAYRAK Gazetesi, Kazım Karabekir’in de desteğiyle 1919 Martında yeniden çıkarılır. Gazetenin kurucuları ve yazarları, Süleyman Necati , Müştak Sıtkı, Ebulhindili Cafer Efendi ve Cevat Dursunoğlu gibi yiğit insanlar Milli Mücadelenin alt yapısını bu gazete ile oluşturmağa başlarlar.
Daha sonra bu gruba Hüseyin Avni Ulaş Bey de katılır.
***
17 Haziran tarihinde Erzurum Kongresine temel oluşturacak Erzurum Vilayet Kongresi’nde ; Ermeniler’in büyük Ermenistan hayallerine karşı bir set çekilerek, Türk varlığına ve vatana sahip çıkılır. Öte yandan da Erzurum’da Büyük Kongre toplanması için Mustafa Kemal’e resmen davet yapılması karar altına alınır, bu daveti de Kazım Karabekir Paşa’nın yapması kararlaştırılır...
* * *
Kongre hazırlıkları devam ederken İstanbul hükümetinin Mustafa Kemal’i görevden aldığı haberi ulaşır Erzurum’a…
Herkes merak ve endişe içerisindedir.
İlk şok atlatıldıktan sonra kurmayları ve Mazhar Müfit Bey, “Paşam, görünen odur ki, İstanbul sizi askerlikten de azledebilir. Yapılacak en doğru karar sizin askerlikten istifa etmenizdir.”der…
Mustafa Kemal, 8 Temmuz gecesi çok sevdiği askerlik görevinden ayrıldığını, bir ferd-i millet olarak görevine devam edeceğini ilan eder.
Ve…
9 Temmuz sabahı…
Kazım Karabekir, Paşa’nın kaldığı eve gelerek, asker selamı gösterip;
“Paşam, ben ve kolordum emrinizdeyiz!” der…
Bu aynı zamanda İstanbul ve bütün Anadolu’ya gönderilen Milli Mücadele kararlılığı ve azmidir…
***
Erzurum Kongresi tam anlamıyla sivil inisiyatiftir.
Erzurum nüfusuna kaydolan Paşa, artık Erzurum’un hemşehrisidir.
Üzerinde asker elbisesi olan Mustafa Kemal’e Vali, Münir Akkaya’nın frak’ı giydirilir...
Erzurum delegesi olabilmek için de, Merkez Delegeleri Cevat Dursunoğlu ve Kazım Yurdalan istifa ederek yerlerine Mustafa Kemal ile Rauf Orbay , Merkez Delegesi olarak kongreye katılır.
O, Erzurum’un hemşehrisidir ve Erzurum nüfusuna kayıtlıdır. (Yukarı Mumcu Nüfusu)
Sivas Kongresine Erzurum Delegesi sıfatı ile katılmıştır.
Erzurum’da Heyet-i Faale Reisliğine getirilmiştir.
Milli Hakimiyet düşüncesini ve Zaferden sonra kurulacak hükümetin şeklinin Cumhuriyet olacağını ilk defa Erzurum’da açıklamıştır.
Erzurum’da seçilen Heyet-i Temsiliye Başkanlığına getirilmiştir ki bu aynı zamanda ilk resmi Meclis niteliğindedir…
Mustafa Kemal ve Rauf Bey, Heyet-i Temsiliye’ye Erzurum Delegesi olarak seçilmişlerdir.
Ve,
Son Osmanlı Meclis-i Mebusana Erzurum Mebusu olarak seçilmiştir.
Bu onun ilk seçildiği mebusluk görevidir…
* * *
Ve büyük gün...
23 Temmuz 1919
Tüm Doğu Anadolu’dan , Karadeniz’den, İç Anadolu’dan Erzurum’a gelen delegeler kongreye katılıyor ve başkanlığa Mustafa Kemal getiriliyor.
Kongre sonunda;
“Vatanın bölünmez bütünlüğü, manda ve himayenin kabul edilemez olduğu” haykırılıyor.
Erzurum Kongresi’nin en önemli kararı ise,
“Milli iradenin her şeye hakim kılınmasıdır”
Erzurum Kongresi’nde alınan Milli İradeyi Hakim Kılma kararı kurulacak olan yeni Türk devletinin idare şeklinin de Cumhuriyetten başka bir idare şekli olamayacağının en açık ifadesidir. İşte bu yüzdendir ki, Cumhuriyetimizin temelleri Erzurum’da atılmıştır.
Mustafa Kemal, kongre sonrasında;
“Erzurum’da ve kongrede gördüğüm samimiyet, mertlik,fedakarlık,azim ve iman beni doğrusu çok cesaretlendirdi. Memleketi kurtarmak yolunda cesaretimi artırdı. Erzurum Kongresi, bütün cihana karşı milletimizin mevcudiyetini ve birliğini gösterdi.” ... diyerek, Erzurum halkına karşı duyduğu sevgiyi ve güveni ifade etmiştir.
Erzurumlular da kongre gününden bu güne kadar, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilelebet varlığı ve yaşatılması, devletimizin çağdaş medeniyet düzeyine ulaşması, Türk Milleti’nin bağımsızlığı ve bütünlüğü; ülkenin bölünmezliği, Cumhuriyet ve Demokrasinin korunması ve yaşatılması hususunda gayretlerini ortaya koymuş ve koymaya da devam edecektir.
Çünkü Cumhuriyet;
Devletimizin, Milli Birlik ve Beraberliğimizin simgesidir.
Cumhuriyet, Devlet-Millet bütünlüğü ve milletin iradesine saygıdır.
Kongrenin 100.Yılı kutlu olsun…
3 Temmuz 1919 tarihinde Erzurum’a gelen Mustafa Kemal, geceli-gündüzlü yoğun bir çalışmanın ardından 23 Temmuz günü ‘Kongre’ topluyor…
Bu öylesi bir kongre ki, ulusun varlığı, milletin milli mücadele azmi ve kararı, vatanın bağımsızlığı oylanacak…
* * *
Doğu’da bir kongre toplama kararı İstanbul’da Teşvikiye’de Halaskârgazi caddesindeki bir evde alınır.
Ev, Erzurumlu Vali Tahsin Uzer’e aittir.
Bu evde geceler boyu vatanın kurtuluşu yolunda toplantılar yapılır.
Toplantı müdavimleri arasında Kâzım Karabekir Paşa, Rauf Orbay gibi Paşanın çok yakınındaki askerler de vardır.
Anadolu’da bu amaçlara uygun ortam hazırlanmalıdır.
İşte bu düşüncelerle Tekirdağ’a tayini çıkan Kazım Karabekir, naklini bir şekilde iptal ettirir; Erzurum’a 15. Kolordu Komutanlığına atanır.
* * *
1916 Şubatında Ruslar tarafından kapatılan ALBAYRAK Gazetesi, Kazım Karabekir’in de desteğiyle 1919 Martında yeniden çıkarılır. Gazetenin kurucuları ve yazarları, Süleyman Necati , Müştak Sıtkı, Ebulhindili Cafer Efendi ve Cevat Dursunoğlu gibi yiğit insanlar Milli Mücadelenin alt yapısını bu gazete ile oluşturmağa başlarlar.
Daha sonra bu gruba Hüseyin Avni Ulaş Bey de katılır.
***
17 Haziran tarihinde Erzurum Kongresine temel oluşturacak Erzurum Vilayet Kongresi’nde ; Ermeniler’in büyük Ermenistan hayallerine karşı bir set çekilerek, Türk varlığına ve vatana sahip çıkılır. Öte yandan da Erzurum’da Büyük Kongre toplanması için Mustafa Kemal’e resmen davet yapılması karar altına alınır, bu daveti de Kazım Karabekir Paşa’nın yapması kararlaştırılır...
* * *
Kongre hazırlıkları devam ederken İstanbul hükümetinin Mustafa Kemal’i görevden aldığı haberi ulaşır Erzurum’a…
Herkes merak ve endişe içerisindedir.
İlk şok atlatıldıktan sonra kurmayları ve Mazhar Müfit Bey, “Paşam, görünen odur ki, İstanbul sizi askerlikten de azledebilir. Yapılacak en doğru karar sizin askerlikten istifa etmenizdir.”der…
Mustafa Kemal, 8 Temmuz gecesi çok sevdiği askerlik görevinden ayrıldığını, bir ferd-i millet olarak görevine devam edeceğini ilan eder.
Ve…
9 Temmuz sabahı…
Kazım Karabekir, Paşa’nın kaldığı eve gelerek, asker selamı gösterip;
“Paşam, ben ve kolordum emrinizdeyiz!” der…
Bu aynı zamanda İstanbul ve bütün Anadolu’ya gönderilen Milli Mücadele kararlılığı ve azmidir…
***
Erzurum Kongresi tam anlamıyla sivil inisiyatiftir.
Erzurum nüfusuna kaydolan Paşa, artık Erzurum’un hemşehrisidir.
Üzerinde asker elbisesi olan Mustafa Kemal’e Vali, Münir Akkaya’nın frak’ı giydirilir...
Erzurum delegesi olabilmek için de, Merkez Delegeleri Cevat Dursunoğlu ve Kazım Yurdalan istifa ederek yerlerine Mustafa Kemal ile Rauf Orbay , Merkez Delegesi olarak kongreye katılır.
O, Erzurum’un hemşehrisidir ve Erzurum nüfusuna kayıtlıdır. (Yukarı Mumcu Nüfusu)
Sivas Kongresine Erzurum Delegesi sıfatı ile katılmıştır.
Erzurum’da Heyet-i Faale Reisliğine getirilmiştir.
Milli Hakimiyet düşüncesini ve Zaferden sonra kurulacak hükümetin şeklinin Cumhuriyet olacağını ilk defa Erzurum’da açıklamıştır.
Erzurum’da seçilen Heyet-i Temsiliye Başkanlığına getirilmiştir ki bu aynı zamanda ilk resmi Meclis niteliğindedir…
Mustafa Kemal ve Rauf Bey, Heyet-i Temsiliye’ye Erzurum Delegesi olarak seçilmişlerdir.
Ve,
Son Osmanlı Meclis-i Mebusana Erzurum Mebusu olarak seçilmiştir.
Bu onun ilk seçildiği mebusluk görevidir…
* * *
Ve büyük gün...
23 Temmuz 1919
Tüm Doğu Anadolu’dan , Karadeniz’den, İç Anadolu’dan Erzurum’a gelen delegeler kongreye katılıyor ve başkanlığa Mustafa Kemal getiriliyor.
Kongre sonunda;
“Vatanın bölünmez bütünlüğü, manda ve himayenin kabul edilemez olduğu” haykırılıyor.
Erzurum Kongresi’nin en önemli kararı ise,
“Milli iradenin her şeye hakim kılınmasıdır”
Erzurum Kongresi’nde alınan Milli İradeyi Hakim Kılma kararı kurulacak olan yeni Türk devletinin idare şeklinin de Cumhuriyetten başka bir idare şekli olamayacağının en açık ifadesidir. İşte bu yüzdendir ki, Cumhuriyetimizin temelleri Erzurum’da atılmıştır.
Mustafa Kemal, kongre sonrasında;
“Erzurum’da ve kongrede gördüğüm samimiyet, mertlik,fedakarlık,azim ve iman beni doğrusu çok cesaretlendirdi. Memleketi kurtarmak yolunda cesaretimi artırdı. Erzurum Kongresi, bütün cihana karşı milletimizin mevcudiyetini ve birliğini gösterdi.” ... diyerek, Erzurum halkına karşı duyduğu sevgiyi ve güveni ifade etmiştir.
Erzurumlular da kongre gününden bu güne kadar, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilelebet varlığı ve yaşatılması, devletimizin çağdaş medeniyet düzeyine ulaşması, Türk Milleti’nin bağımsızlığı ve bütünlüğü; ülkenin bölünmezliği, Cumhuriyet ve Demokrasinin korunması ve yaşatılması hususunda gayretlerini ortaya koymuş ve koymaya da devam edecektir.
Çünkü Cumhuriyet;
Devletimizin, Milli Birlik ve Beraberliğimizin simgesidir.
Cumhuriyet, Devlet-Millet bütünlüğü ve milletin iradesine saygıdır.
Kongrenin 100.Yılı kutlu olsun…