
Seyfullah ve Mustafa Durak Bey dönemleri (1930-1935)
Cumhuriyet’in ilk Erzurum Valisi Zühtü Bey (1923-1928); ikinci Erzurum Valisi Fevzi Bey (1928-1931); üçüncü Erzurum Valisi ise Necati Bey’dir (1931-1935).
İlk Erzurum Belediye Başkanı Zakir Bey (1923-1924); ikinci Erzurum Belediye Başkanı Nafiz Bey (1924-1927) ve üçüncü Erzurum Belediye Başkanı, bu göreve tekrar getirilen, Zakir Bey’dir (1927-1930).
İ. Hakki Kubilay, kitabında, ilk dönem belediye başkanları, Nafiz ve Zakir Beylerin belediye hizmetleriyle ilgili bilgi vermemektedir. Bunun nedeni başkanların yürüttüğü faaliyetlerin resmi bir kaydının olmaması olabilir.
Kubilay’ın Erzurum Belediye Tarihi seçimle iş başına gelen Seyfullah Bey dönemi (1930-1932) ile başlamaktadır. Seyfullah Bey, 1 Kasım 1930’de seçildiği belediye başkanlığı görevini 11 Ağustos 1932 yılına kadar devam ettirmiştir.

Seyfullah Bey döneminde Erzurum Belediyesi’nin kullandığı bütçe 170.340 TL, personel sayısı ise 120’dir. Seyfullah Bey, belediye başkanlığında, Erzurum’da şu hizmetleri gerçekleştirmiştir:
1. Kız Sanat Okulu’nun yerinde yeni belediye binası inşaatına başlanılması ve bu binanın bodrum ve zemin katının tamamlanması.
2. Dağmahallesi’nde Gazambarı binası inşa edilmesi.
3. Kongre binasının batısında Tanzifat dairesi (Temizlik İşleri Müdürlüğü) ambar ve ahır inşaatına başlanması.
4. (Yıkılan Gazi Ahmet Paşa Ortaokulunun kuzeyindeki sahada) keresteci, mahrukatçı ve alaftar dükkânları inşa edilmesi ve hayvan pazarı yeri yapılması.
5. Şehrin kısmen aydınlatılması ve önemli resmi binalara elektrik verilmesi için 50 beygir gücünde elektrik motorunun getirtilip hizmete sokulması.

Mustafa Durak Sakarya, 11 Ağustos 1932, 22 Ekim 1934 ile 22 Ekim 1934 ve 8 Şubat 1935 tarihleri arasında iki dönem Erzurum Belediye Başkanlığı hizmetinde bulunmuştur. Durak, hizmet yıllarında 206-116 bin tel bütçe aralığına sahip olmuş ve hizmetlerini 140 civarında personel ile yürütmüştür. Mustafa Durak Sakarya’nın hizmet döneminde yapılan işler de şu şekildedir:
1. Ilıca’da kaplıca banyoları yapılması.
2. Taşmağazalar’daki belediye mağazalarının inşa edilip hizmete açılması.
3. Cumhuriyet caddesinin, Mumcu kavşağından Cemal Gürsel alanına kadar açılması.
4. (Kültür okulunun bahçe doğrultusunda) Çaykara deresi üzerine köprü yapılması.
5. İki adet otobüs alınıp Ilıca’ya çalıştırılması.
6. Özel idare ile müştereken İmar Birliği kurulması. (Bu birlik şehrin imarında önemli rol oynamıştır.)
7. Şimdi yıkılan kombinanın kuzey batısında Belediye Mezbaha binası yapılması.
Değerlendirme: Seçile iş başına gelmiş belediye başkanları olarak gerek Seyfullah Bey’in gerekse Mustafa Durak Bey’in 1930-1935 yılları arasında Erzurum’a yaptıkları hizmetler değerlendirildiğinde karşımıza çıkan sonuç şudur:
Her iki başkanın döneminde Erzurum’un çehresi hâlâ bir kasaba şehir çehresine sahiptir. Bu yüzden imar faaliyetleri, yeni yol yapımı, bina inşaatları öncelikli işlerin arasındadır.
Şehirde valilik, üçüncü ordu, belediye ve diğer kurumların aydınlatılması gaz temelli aydınlatma araçlarıyla yapılmaktadır (Gazambarı yapılması).
Bu tarihler arasında Erzurum’daki tüm derelerin üzeri açıktır. Ulaşımı temin için, Çaykara deresi örneğinde olduğu gibi, derelerin üzerine köprüler de yapılmaya başlanmıştır.
Erzurum’un temizliğiyle doğrudan ilgilenecek bir müdürlük ilk kez bu dönemde ihdas edilmiştir. Bu müdürlüğün temizlikte kullanacağı eski usul araçlar ve koşum hayvanları için ahır ve depo yapılması dikkat çekicidir.
Şehrin ekonomik temeli tarım ve hayvancılıktır. Yapılan yatırımların ekserisi (hayvan pazarı, ahırlar, alaftar dükkânları, mezbaha binası) bu yöndeki talepleri karşılama gayesine matuf gözükmektedir.
Ilıca’daki kaplıcalardan istifade edilmesi arzusunu karşılamak üzere banyo odaları yapılması, şehir halkının Ilıca’ya rahat bir şekilde gidip gelmesini mümkün kılmak için iki otobüs alınması, resmi dairelere elektrik verilmek üzere bir elektrik motorunun getirtilmesi, dikkat çekici yeniliklerdir.
Cumhuriyet’in ilk Erzurum Valisi Zühtü Bey (1923-1928); ikinci Erzurum Valisi Fevzi Bey (1928-1931); üçüncü Erzurum Valisi ise Necati Bey’dir (1931-1935).
İlk Erzurum Belediye Başkanı Zakir Bey (1923-1924); ikinci Erzurum Belediye Başkanı Nafiz Bey (1924-1927) ve üçüncü Erzurum Belediye Başkanı, bu göreve tekrar getirilen, Zakir Bey’dir (1927-1930).
İ. Hakki Kubilay, kitabında, ilk dönem belediye başkanları, Nafiz ve Zakir Beylerin belediye hizmetleriyle ilgili bilgi vermemektedir. Bunun nedeni başkanların yürüttüğü faaliyetlerin resmi bir kaydının olmaması olabilir.
Kubilay’ın Erzurum Belediye Tarihi seçimle iş başına gelen Seyfullah Bey dönemi (1930-1932) ile başlamaktadır. Seyfullah Bey, 1 Kasım 1930’de seçildiği belediye başkanlığı görevini 11 Ağustos 1932 yılına kadar devam ettirmiştir.

Seyfullah Bey döneminde Erzurum Belediyesi’nin kullandığı bütçe 170.340 TL, personel sayısı ise 120’dir. Seyfullah Bey, belediye başkanlığında, Erzurum’da şu hizmetleri gerçekleştirmiştir:
1. Kız Sanat Okulu’nun yerinde yeni belediye binası inşaatına başlanılması ve bu binanın bodrum ve zemin katının tamamlanması.
2. Dağmahallesi’nde Gazambarı binası inşa edilmesi.
3. Kongre binasının batısında Tanzifat dairesi (Temizlik İşleri Müdürlüğü) ambar ve ahır inşaatına başlanması.
4. (Yıkılan Gazi Ahmet Paşa Ortaokulunun kuzeyindeki sahada) keresteci, mahrukatçı ve alaftar dükkânları inşa edilmesi ve hayvan pazarı yeri yapılması.
5. Şehrin kısmen aydınlatılması ve önemli resmi binalara elektrik verilmesi için 50 beygir gücünde elektrik motorunun getirtilip hizmete sokulması.

Mustafa Durak Sakarya, 11 Ağustos 1932, 22 Ekim 1934 ile 22 Ekim 1934 ve 8 Şubat 1935 tarihleri arasında iki dönem Erzurum Belediye Başkanlığı hizmetinde bulunmuştur. Durak, hizmet yıllarında 206-116 bin tel bütçe aralığına sahip olmuş ve hizmetlerini 140 civarında personel ile yürütmüştür. Mustafa Durak Sakarya’nın hizmet döneminde yapılan işler de şu şekildedir:
1. Ilıca’da kaplıca banyoları yapılması.
2. Taşmağazalar’daki belediye mağazalarının inşa edilip hizmete açılması.
3. Cumhuriyet caddesinin, Mumcu kavşağından Cemal Gürsel alanına kadar açılması.
4. (Kültür okulunun bahçe doğrultusunda) Çaykara deresi üzerine köprü yapılması.
5. İki adet otobüs alınıp Ilıca’ya çalıştırılması.
6. Özel idare ile müştereken İmar Birliği kurulması. (Bu birlik şehrin imarında önemli rol oynamıştır.)
7. Şimdi yıkılan kombinanın kuzey batısında Belediye Mezbaha binası yapılması.
Değerlendirme: Seçile iş başına gelmiş belediye başkanları olarak gerek Seyfullah Bey’in gerekse Mustafa Durak Bey’in 1930-1935 yılları arasında Erzurum’a yaptıkları hizmetler değerlendirildiğinde karşımıza çıkan sonuç şudur:
Her iki başkanın döneminde Erzurum’un çehresi hâlâ bir kasaba şehir çehresine sahiptir. Bu yüzden imar faaliyetleri, yeni yol yapımı, bina inşaatları öncelikli işlerin arasındadır.
Şehirde valilik, üçüncü ordu, belediye ve diğer kurumların aydınlatılması gaz temelli aydınlatma araçlarıyla yapılmaktadır (Gazambarı yapılması).
Bu tarihler arasında Erzurum’daki tüm derelerin üzeri açıktır. Ulaşımı temin için, Çaykara deresi örneğinde olduğu gibi, derelerin üzerine köprüler de yapılmaya başlanmıştır.
Erzurum’un temizliğiyle doğrudan ilgilenecek bir müdürlük ilk kez bu dönemde ihdas edilmiştir. Bu müdürlüğün temizlikte kullanacağı eski usul araçlar ve koşum hayvanları için ahır ve depo yapılması dikkat çekicidir.
Şehrin ekonomik temeli tarım ve hayvancılıktır. Yapılan yatırımların ekserisi (hayvan pazarı, ahırlar, alaftar dükkânları, mezbaha binası) bu yöndeki talepleri karşılama gayesine matuf gözükmektedir.
Ilıca’daki kaplıcalardan istifade edilmesi arzusunu karşılamak üzere banyo odaları yapılması, şehir halkının Ilıca’ya rahat bir şekilde gidip gelmesini mümkün kılmak için iki otobüs alınması, resmi dairelere elektrik verilmek üzere bir elektrik motorunun getirtilmesi, dikkat çekici yeniliklerdir.