Bugünki köşe yazımızda değerli okurlarım sizin karşınızda farklı bir yazı dizisiyle karşınızda olacağım. İsimler üzerinden giderek tarihe bir yolculuk yapacağız. Önce Osmanlı ve cumhuriyet dönemi tarihimizden daha sonrada şehrimizden adaş isimlere yer vermeye çalışacağız. İlk isim Murat olsun mu? Olsun dediğinizi duydum o zaman hadi başlayalım. İlk yolculuğumuzda Osmanlı Devletinde hüküm sürmüş olan muratlarla başlayıp, Erzurum’la yola devam edelim.
Sultan, I. Murat, Osmanlı Devletinin Balkanlarda ilerleyişinin en önemli ismidir. Döneminde Edirne fethedilmiş ve fethin akabinde, Haçlı ittifakıyla 1364 tarihinde Sırpsındığı Savaşı gerçekleşmiştir. Çirmen Savaşı galibiyeti, Ploşnik mağlubiyeti derken 1389 yılında I. Kosova Savaşı kazanılmıştır. İlk defa Osmanlı Devleti topu, I. Murat döneminde kullanmıştır. Bazı tarihçilere göre de bayrağımızın ilk şekli burada yani I. Kosova Savaşında ortaya çıkmıştır. Anadolu beyliklerinin, Osmanlı Devletine ilk defa destek olduğu savaşta yine I. Kosova Savaşı olmuştur. I. Murat’ın şehit olma duasının kabul edildiği yerde yine I. Kosova Savaşıdır. I. Murat döneminde Hamitoğullarından para, Germiyanoğullarından ise çeyiz karşılığında toprak alınmış, Karamanoğullarıyla Frenkyazısı Savaşı gerçekleşmiştir. I. Murat, devşirme sistemini getirmiş, Yeniçeri Ocağı kurmuştur. İlk veziriazam, ilk kazasker, ilk defterdar ve ilk Rumeli beylerbeyi de onun zamanında atanmıştır.
Gelelim II. Murat’a, döneminde o kadar çok hayır yapılmış ki, lakabı da hayır babası olmuştur. II. Murat’la birlikte Türk diliyle ilgili çalışmalar başlamış, Edirne-Segedin Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı Devletinin Balkanlarda imzaladığı ilk antlaşma olarak tarihe geçmiştir. İşte o antlaşma ile tahtı, 12 yaşında II. Mehmet’i bırakan II. Murat, Bursa’ya çekilmiştir. Düşman boş durur mu hiç! Çocuk yaşta padişahı tahtta görünce Haçlı ittifakı kurulmuş ve Osmanlıya karşı sefere çıkılmıştır. II. Murat durur mu? Tabi ki hayır o da yola çıkmış ve yeniden tahta oturmuştur. 1444’te Varna Savaşında, 1448’de II. Kosova’da Haçlılara darbe vurmuş ve Balkanlar onun döneminde Türk yurdu olmuştur. Böylelikle, II. Murat’la birlikte Balkanlardan Türklerin atılamayacağı kesinleşmiştir.
Hadi bakalım sırada 1574-1595 tarihleri arasında hüküm süren III. Murat var. III. Murat döneminde Kapıkulu ocağına devşirmelerin dışında Türkler alınmaya başlamış, ocak devlet içindir anlayışı, devlet ocak içindir anlayışına dönüşmüştür. III. Murat’ı bizim için değerli kılan yanı ise sabah namazına kalkamadığı için yaşadığı hüzündür. Hüznünü kâğıtlara döken III. Murat aynı zamanda doğu da en geniş sınırlara ulaştığımız antlaşmanın imzalandığı devirdir. 1590 tarihinde imzalanan antlaşma ise Ferhat Paşa Antlaşmasıdır. III. Murat zamanında, Osmanlı Devletinde ki ilk enflasyonda yaşanmıştır. Taküyüddin Mehmet, Osmanlı’nın ilk rasathanesini de III. Murat zamanında açmıştır.
Bağdat fatihi, IV. Murat, 11 yaşında tahta çıkmış, 28 yaşında hayata veda etmiştir. IV. Murat’ın saltanatın ilk yıllarında annesi Kösem Sultanın etkisi fazla olmuştur. IV. Murat, İran üzerine Bağdat ve Revan seferlerine çıkmış, 1639 tarihinde Kasrı Şirin Antlaşmasını imzalamıştır. Dönemi, Osmanlıda duraklama döneminin yükselme dönemi olarak bilinir. IV. Murat döneminde Koçi Bey, Kâtip Çelebi, Evliya Çelebi, Hezarfen Ahmet Çelebi ve Lagari Hasan Çelebi gibi önemli isimler ön plandadır. IV. Murat, Anadolu halkının at sırtında gördüğü son padişah olmuştur. Döneminde içki ve türün yasağı sert biçimde uygulanmış, İstanbul’da sokağa çıkma yasağı getirilmiştir.
Osmanlı’da son murat ise V. Murat’tır. V. Murat, 93 günlük saltanatıyla en kısa süren taht macerası yaşayan padişahtır. V. Murat aklı dengesi yerinde olmadığı gerekçesiyle tahttan indirilmiş yerine II. Abdülhamit han gelmiştir. V. Murat’ın piyona da çalınabilen bestelerinin olması ise manidardır. Bir sonraki yazımızda Erzurum’a değer katan muratları okumaya var mısınız? O zaman Murat Ertaş, Murat Küçükuğurlu ve Murat Balkuş yazı dizimizde buluşmak üzere…
