Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Eylül ayı tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) yüzde 4,75, yıllık enflasyonun ise yüzde 61,53 arttığını duyurdu.
TUİK’in açıkladığı veriler tam anlamıyla güvenilir ve sağlıklı olmasa da ekonomi yönetimi değiştikten sonra itibarını tekrar kazandırmak için nitelik olarak değil nicelik olarak çaba harcandığını gözlemliyorum.
TUİK, belki gelecek yıllarda güvenilir bir kurum haline gelebilir. Ancak şu haliyle imkansız duruyor. Çünkü Bırakın ENAG veya TBF verilerini, halkın hissettiği enflasyon yüzde 100’ün üzerinde iken 61,53’lük verinin ya da aylık oranın önceki ayın oranına göre yarı yarıya düşmesinin şeffaflık ve öngörülebilirlikle uzaktan yakından ilgisi yoktur. Bir ay öncesine göre et, yumurta, süt ve süt ürünlerine yüzde 30’a varan zam geldi. TUİK’e göre yıllık enflasyon yüzde 61,53 (!)
Bunun yanında son 3 ayda yüzde 9,09, yüzde 9,49 ve 4,75 olarak açıklanan aylık enflasyon oranının toplamı yüzde 25’lerde iken bir yıllık artışın yüzde 61,53 olduğuna kimseyi inandıramazsınız.
En ilginç olanı ise her söylemde makul ve rasyonel olmaktan dem vuranların 2023 sonu enflasyon tahminini yüzde 65 olarak açıklaması! Kış geldi, doğalgaz gideri için bir çalışma yapılmaz ise, başlı başına yük olarak halkın enflasyonuna baskın etkisi olacaktır.
Sonuç olarak geçmişte yaşananlar gelecek yıllarda ekonomi kitaplarında ders olarak anlatılacak olsa da sorgulama dönemini çoktan geçtik. Elbette enflasyonu aşağı çekmek kısa vadeli ve kolay değil. Ancak bizim istediğimiz sadece şeffaflığın ve kurumlara güvenilirliğin kazandırılarak gerçek verilerle tüketicilerin karşısına çıkılmasıdır.
Bir Bitmediniz Gitti!
Türkiye’de online alışveriş sitesinde IPhone 15 serisi için ön sipariş rakamı, IPhone 14 serisinin 16 Eylül 2022’deki lansman satışının 2 katına ulaşmış.
Birilerine yalakalığı görev edinmiş kendini bilmezler ise “bakın yoksul halk, 100 bin liralık telefonu kapış kapış ediyor” gibi yorumlar yaptılar. Önceleri bu kişileri ya cahil, ya da siyasi tercihine gönül vermiş biri olarak değerlendiriyordum. Ancak emekli ve asgari ücretlinin son durumunu, kira fiyatlarını, market enflasyonunu bilmemelerine imkan olmadığından artık bu söylem ve paylaşımların yalakalığın çok üzerinde art niyetli olduğunu düşünüyorum.
Bu kendini bilmezlere sormak istiyorum! Emekliler, 7.500 lira aylıktan artırarak IPhone kuyruğuna girmiş olabilirler mi? 11.500 lira maaşlı asgari ücretliler 103 bin lirayı gözden çıkarıp telefon almak isteyebilir mi? Ya da son 3 yıl içerisinde yoksuldan alıp zengine verilen, yani sermaye transferinden faydalananlar alıyor olabilir mi?
Sıkı para politikasını halkın iliklerine kadar hissettiği bir ortamda 100 bin lira verip telefon alan kişiler ya ticari amaçlıdır, ya da dediğim gibi gelir düzeyi yüksek varlıklılardır. Bu gerçeği başka yönlere çekerek gereğini yapmış olmuyor, kendinizi küçük düşüyorsunuz!
Sahte Yorumlara Dikkat!
Ticaret Bakanlığı, Geçen yılın başlarında Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde bazı değişiklikler yapmıştı.
Düzenlemede öne çıkan maddeler özetle şöyleydi;
- İndirim oranları en düşük fiyata göre belirlenecek.
- Sıralamadaki sponsorlu ürünler belirtilecek.
- Sadece satın alanlar yorum yapabilecek.
- Vatandaş sahte değerlendirmelerle yönlendirilemeyecek.
- İnternette karşılaştırmalı fiyat sunumu yapılacak.
- Şikâyet sitelerine düzenleme yapılacak. Satıcıya şikâyet sitelerinde 72 saatlik cevap verme hakkı verilecek.
- Kredili satışta faiz, vade, maliyet açıkça gösterilecek.
Bu maddelerden yola çıkarak Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu, yılın ilk 9 ayında alışveriş sitelerinde tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini engelleyen, gerçeği yansıtmayan sahte yorumlara 1.346 dosya hakkında durdurma cezasıyla birlikte toplam 64.141.381 TL idari para cezası verdi.
Yani, gerçeği yansıtmayan ya da varlığı ispatlanamayan sahte yorumlar ile tüketicilerin kandırılmasına neden olabilen uygulamaların geçen yıl çıkarılan yönetmeliğe istinaden, “haksız ticari uygulama olduğu” açıklandı.
Tüketiciler, bu tür yorumları gerek ceza almaları, gerekse bir daha tüketicileri kandırmaya yönelmemeleri noktasında Ticaret Bakanlığına mutlaka şikayet etmelidirler. Bakanlık bu konuda oldukça hassas davranıyor ve gereğini kısa sürede yapıyor...
