Hepinizin bildiği üzere Peygamber Efendimiz, yaşayan Kur’an-ı Kerim’dir. Bu yüzden Hz. Peygamber’in eğitim metodundan önce Kur’an- Kerim’de nasıl bir eğitim uygulandığını hatırlayalım. İlk emri oku olan İslam dininin, yüce kitabı Kur’an-ı Kerim’de, insan, düşünmeye sevk edilir. Kur’an da sürekli tekrar eden ifadelerden bazıları “düşünmez misiniz, akıl etmez misiniz”dir. Hz. Allah, insana bu hususta ne yapacağını vahiy ile nasıl yapması gerektiğini ise, peygamberler aracılığı ile bildirmiştir. Yüce kitabımız Kur’an- Kerim in inişi bile bir eğitim metodudur ki bu eğitim metotlarının en iyisidir en güzelidir. Örnek verecek olursak içkinin kademe kademe haram kılınması, vahyin algılanması ve yerleşmesi açısından etkili olmuştur. Önce içkinin kötülüğünden, içkili iken namaz kılınmaması gerektiğinden bahsedilmiş, sonra içki kesin olarak haram kılınmıştır. Kur’an da kullanılan başka bir metot ise örneklendirmedir. Hz. Lokman’ın oğluna verdiği öğütler, Hz. Hızır kıssası ve Kur’an da Ahsenü-l Kasas diye adlandırılan kıssası Allah‘ın bizlere ibret alalım diye verdiği örneklerdir. İnsanın amacı ise kıssadan hisse çıkartmak olmalıdır. Eğitim, o zaman amacına ulaşmış olur. Kur’an-ı Kerim’in eğitim metotlarını tilavet, tezkiye, kitap ilmi ve hikmet diye sıralayabiliriz. Allah’ın bizlere rol model olarak gönderdiği Peygamber Efendimiz ‘in, nasıl bir eğitim metodu kullandığının üzerinde durmak istiyorum. Peygamberler, Allah tarafından kendisine gönderilen bilgiyi insanlara öğreten ve bildiren kimselerdir. Bu anlamda her peygamberin asıl görevinin insanları eğitmek olduğunu söyleyebiliriz. Peygamber Efendimiz “Ben ancak bir muallim olarak gönderildim.” buyurmuştur. Hz. Peygamber, sadece getirdiği mesaj ile değil bu mesajı insanlara anlatmak ve öğretmek için kullandığı eğitim metodu ile de çağımıza hitap etmektedir. O’nun eğitim yönteminde bireysel farklılıklara göre hitap etme, uygulayarak, örneklendirerek anlatma, mukayese ve muhakeme yapma, neden sonuç ilişkisi kurma ve mantıklı düşünme gibi özelliklerin ön plana çıktığını görmekteyiz. Peygamber Efendimiz ‘in eğitim metodunu anlayabilmek için öncelikle şu soruları cevaplandırmamız gerekir
- Nasıl bir topluma gönderildi?
- Bir eğitimci olarak hangi özelliklere sahipti?
- Nasıl bir eğitim metodu kullandı?
- Nasıl bir topluma gönderildi?
Hz. Peygamber, İslam’a davet etmeden önce Arap Yarımadasında yaşayan toplum Cahiliye dönemini yaşamaktaydı. O, böyle bir toplumu 23 yıl gibi kısa bir zaman dilimi içerisinde her anlamda değiştirerek büyük İslam medeniyetinin temellerini atmıştır. Bir eğitimci olarak hangi özelliklere sahipti? Bir eğitim sisteminin başarılı olabilmesinde öğretmenin rolü çok büyüktür. Hz. Peygamber’in eğitim yönteminin başarılı olmasındaki en büyük faktörlerden biri de sahip olduğu özelliklerdir. Hz. Peygamber yaşadığı toplumu her yönüyle çok iyi tanıyan ve toplumda çok iyi tanınan bir insandı. Herkesin güvendiği, saygı duyduğu, fikirlerine başvurduğu, güzel ahlakı ve yaşantısı ile insanlara örnek olan Efendimize toplumda el-Emin adı verilmiştir. Yazı için Şevin Güler’e teşekkür ederim. Yarın kaldığımız yerden devam edeceğiz.