I. Mustafa(Şehzade Mustafa),Kanuni Sultan Süleyman’ın ve Mahidevran’ın oğludur. 1515 yılında Manisa’da doğmuştur. Saray’da iyi bir eğitim almasının yanı sıra büyük şehzade olması dolayısıyla oldukça da gözdeydi. Kanuni’nin daha sonra Hürrem Sultandan da oğulları olunca, şehzade Mustafa’ya taht konusunda rakipleri çıkmıştır. Bütün olaylar buradan ateş almıştır. Tahta hangi şehzade çıkacak. Devlet geleneklerine göre şehzadeler deneyim kazansın diye sancaklara gönderilirdi. Burada şehzadeler halkın sorunlarını, devlet işlerini öğrenirlerdi. Daha sonra bu gelenek kaldırılmış kafes sistemine geçilmiştir. Bu yüzden daha sonraki yüzyıllarda tahta geçen padişahlar, deneyimsizlikten devleti doğru yönetememişlerdir. Şehzade Mustafa’da 18 yaşındayken 1533 yılında Saruhan Sancak Beyi olarak, sekiz yıl Manisa’da görev yapmıştır. Bu süre sonrasında Amasya Sancak Beyliğine atanır. Yerine Manisa’ya babası Kanuni tarafından Şehzade Mehmed atanır. 1543’te Şehzade Mehmed ölünce de yerine Şehzade Selim getirilir.
Şehzade Mustafa görevinde başarılıdır. Devletin doğu sınırlarını güvence altında tutar. Askerlerde bu durumları izler. Şehzade Mustafa burada da altı yıl görev yaparak Konya Sancak Beyliğine atanır. Zaman su gibi geçmiştir. Batıda “Muhteşem Süleyman” diye nam salan padişah yaşlanmıştır. Yeniçeri Şehzade Mustafa’yı pek sevmektedir. Yeniçeri onu padişah olarak görmek istemektedir. Lakin tahtı, padişah oğullarının hepsinin isteme hakkı vardır. Daha da önemlisi kime taht nasip olursa kardeşini öldürebilir. Bu acı veren bir haktır; ama Osmanlının altı yüz yıl hüküm sürmelerini sağlamıştır.
Nahcivan seferine giden Osmanlı ordusu, Konya’da konaklamıştır. Şehzade Mustafa için ecel yaklaşmıştır. Birtakım mektuplar gelip gitmiştir. Ortalık kızışmıştır. Rüstem Paşa padişaha Mustafa’nın tahtı ele geçirmek için hazırlandığını bildirince Sultan Süleyman oğlunu öldürtmeye karar verdi. 1553 yılında Üsküdar’dan yola çıkan padişah, Aktepe yakınlarında ordugâhını kurdu ve şehzade Mustafa’da 5000 kişilik kuvvetiyle o gün oraya gitti. Ertesi gün otağ-ı hümayunda babasını ziyarete gitti ve içeriye girdiği sırada 7 dilsiz cellat üzerine atılarak şehzadeyi boğdu.
Kanuni oğlu Şehzade Mustafa'nın idamına ebedî devlet ve Nizam-ı Âlem için hüküm verdi ve bu büyük bedele katlandı. Ayrıca bunun acısını derinden hissederek vefat ettiği güne kadar hissederek cenazesinin başında gözyaşları döktüğü biliniyor.
Şehzade Mustafa herkes tarafından sevilen bir şehzadeydi. Babasına her zaman güzel hediyeler, atlar yollardı. Askerin sıkıntısıyla ilgilenirdi. Gönüllerini hoş tutardı. Âlimlere büyük saygısı vardı. Kendisi de âlimdi, şairdi.