Nurculuk bir hizmet mi bir ideoloji mi?
Sn. Cindilli’nin hatıralarını değerlendirirken ‘ideolojik’ kimliğin ve grupların nasıl oluştuğuna dair bazı tanımlar yapmıştık. Kısaca tekrar hatırlayalım; neydi ideolojik grup:
“İdeoloji terimi, Antoine Destutt de Tracy tarafından 1796 yılında ortaya atılmıştır. Tracy, Fransız Aydınlanma dönemi aristokratı ve filozofu olarak, ideolojiyi 'fikirler bilimi' olarak kavramsallaştırdı ve halkın irrasyonel dürtülerine karşı rasyonel bir fikir sistemi geliştirmeyi amaçladı.”
İdeoloji, daha sonra kapitalizm tarafından yeni dünya tasarımının toplumsal dönüştürücüsü şeklinde kullanıldı. Her ülkede milli ve dini yapı, ideolojik başlıkların altında yeniden yapılandırılarak, milli ve dini kimlikler zayıflatıldı, ta ki dünya Batı kapitalizminin sömürgesi olana kadar.
-Türk siyaseti ideolojiye dayanır-
İdeolojik grup, belirli bir ideolojiyi paylaşan ve onun etrafında örgütlenen kişi veya kurumların oluşturduğu bir topluluk. İdeoloji, bir dünya görüşü, bir fikir bilimi, bir ülkü veya bir değerler bütünü olarak tanımlanıyor: “İdeolojiler, bir toplumun sembol sistemi kullanılarak sosyal ilişkileri bir hiyerarşiye yerleştirir, bazı sosyal kimliklerin diğerlerinden üstün olduğu ve aşağılandığı kabul edilen bir düzen oluşturur. Bir toplumda egemen ideoloji, medya, aile, eğitim ve din gibi ana sosyal kurumlar aracılığıyla aktarılır.” Bu ilmi tanıma göre Türk siyasi yapısının temeli olan ‘Kemalizm’ ideolojik bir kimlik olduğu gibi, ülkemizdeki resmi gayri resmi yandaş yahut karşıt güç olarak, tüm siyasi yapılar da ideolojik kimliği temsil ederler.
-Fikirler Bilimi-
Haliyle ideolojik gruplar, siyasi, felsefi, dini ve değerler alanında kendine konu edinen birçok farklı ideolojiye göre sınıflandırılabilir. Üretilen ve ülkemize de sokulan örneğin, Liberalizm, Faşizm, Marksizm, Sosyalizm, Kapitalizm, Feminizm, Komünizm, Milliyetçilik, Anarşizm, Siyonizm, Siyasal İslam, Totalitarizm, Demokratik Sosyalizm, Ulusalcılık, Küreselleşme, Realizm, Hümanizm, Barışçılık, Atatürkçülük (Kemalizm), Yeşil Düşünce, Multikulturalizm, Muhafazakârlık, Agnostizm, Deizm, Sosyal Demokrasi ve Bölücülük gibi ideolojiler, ideolojik grupların oluşumunda etkili olmuştur.
-Hepsi iyi niyetli!-
Tüm dünyada ideolojik gruplar, toplumun işleyişini ve bireylerin rollerini açıklamak, toplumsal ve siyasal hayatın düzenlenmesine katkıda bulunmak, toplumun ilerlemesi ve gelişmesinin bir aracı ve bu süreci yönlendiren fikirler dizisi oluşturmak, toplumun birlik ve beraberliğini sağlamak, toplumları ve bireylerin düşüncelerini şekillendirmek gibi amaçlarla faaliyet gösterirler ve bu faaliyetlerini bazen açık bazen örtülü şekilde ‘kutsal’ bilirler. Sn. Cindilli, mealen ne demişti: Davanıza kendinizi ne kadar adarsanız, kendinizden ne kadar verirseniz o kadar bir etki alanına sahip olursunuz. Kutsal yakıştırması ideolojiye olan adanmışlıktan doğuyor.
-Nurculuk ne demektir?-
Nurculuk, Said Nursi tarafından yazılan Risale-i Nur adlı eserlerin öğretilerine dayanan İslami harekettir. Nurcular, kendilerini siyasi bir parti veya resmi bir cemiyet olarak görmeyip iman hakikatlerini insanlara ulaştırmakla mükellef bir iman hizmeti olarak tanımlarlar. Nurcular, Sünni İslam'a bağlı olup, menfi milliyetçiliği reddeder, İslam kardeşliğini ve İslam birliğini savunurlar. Bu gayeyi gerçekleştirecek vasıta ise Risale-i Nur'un okunması, anlaşılması ve yayılması gibi faaliyetlerdir.
-Nurculuk bir ideoloji değil mi?-
Nurcuların ideolojik bir grup olup olmadığı, onların dünya görüşü, değerleri ve hedefleri ile toplumun diğer kesimleri arasındaki ilişkiye bağlıdır. Nurcular, Risale-i Nur'un öğretilerini, toplumun işleyişini ve bireylerin rollerini açıklamak, toplumsal ve siyasal hayatın düzenlenmesine katkıda bulunmak, toplumun ilerlemesi ve gelişmesinin bir aracı ve bu süreci yönlendiren fikirler dizisi oluşturmak, toplumun birlik ve beraberliğini sağlamak, toplumları ve bireylerin düşüncelerini şekillendirmek gibi amaçları güttüğünden Nurcular da ideolojik bir gruptur.
-Haksızlık mı ediyoruz?-
Risale-i Nur'un öğretilerini, sadece imanı kurtarmak, Kur'an'ı öğrenmek, öğretmek, basmak ve uygulamak, dini, insani veya toplumsal ihtiyaçlara cevap vermek gibi amaçlarla kullanılsaydı bu onların hizmet hareketi olduğunu gösterebilirdi. Fakat Kırkıncı Hoca’nın anılarında tespit edeceğimiz gibi, Nurculuk, bir hizmet hareketi olduğu kadar siyasi bir harekettir. Özellikle Kırkıncı’nın ‘siyaseti dizayn’ etme çabalarında ‘ideolojik’ kimliği açıkça göreceğiz. (İkinci Bölüm: Kırkıncı nasıl Nurcu ve Nurcu önder ioldu?)